Europa w okresie średniowiecza rozwijała się a państwa powiększały swoją ludność. Ludzka ciekawość świata była coraz większa jak również chęć zmiany swojego życia. Zaczęło brakować ziemi pod uprawę, a nowe tereny dawały perspektywy każdemu. Nawet kościół liczył na zysk m.in. nawracanie innych ludów na chrześcijaństwo.

Głównym powodem odkryć geograficznych było znalezienie morskiej drogi do Indii (skąd sprowadzono przyprawy) co pozwoliłoby Europie na omijanie arabskich i tureckich blokad oraz opłat.

Ziemia wg nauki kościoła miała być płaska. Jednak coraz więcej ówczesnych uczonych sięgało po dzieła starożytne, które nauczały, że Ziemia jest jednak okrągła. Żeglarze chcieli poznać prawdę.

Krzysztof Kolumb (Włoch) w imieniu króla Hiszpanii w 1492 r. wypłynął na zachód będąc pewnym, że odnajdzie jako pierwszy drogę morską do Indii. Po wielu tygodniach podróży dopłynął na nowe ziemie będąc pewnym, ze do Indie – stąd nazwa poznanych tubylców = Indianie.

Portugalczycy nie wierzyli Kolumbowi i w 1497-99 r. wysłali swojego żeglarza Vasco da Gamę by ten znalazł prawdziwą drogę do Indii. Tak też się stało. Vasco da Gama jako pierwszy odnalazł morską drogę opływając Indie i wrócił do Portugalii.

Warto wspomnieć o innym Portugalczyku – Bartłomiej Diaz – w 1488 r. dopłynął do południowego skrawka Afryki i nazwał te ziemie Przylądkiem Dobrej Nadziej.

Aby udowodnić kulistość ziemi jak również spróbować znaleźć inną, morską drogę do Indii portugalski podróżnik Ferdynand Magellan (w słudze Hiszpanii) w latach 1519-22 wyprawił się swoimi statkami. Podróż przebiegała przez południowy Atlantyk (opłyniętą nowy kontynent) i nowo odkryty ocean – Spokojny (Pacyfik). W trakcie wyprawy Magellan zginął jednak jeden jego statek z drogimi przyprawami powrócił do Hiszpanii.

Wielkie odkrycia

Skutki pozytywne                                                                                                           Skutki negatywne

1. Od wieku XIV papieże katoliccy ogłaszali w Europie odpusty - odpuszczenie grzechu w zamian za modlitwę, pokutę i opłatę pieniężną.

2. Sprzedaż odpustów zupełnych (na całe życie) bezpośrednio zbulwersowała jednego z niemieckich zakonników - Marcina Lutra, który publicznie wystąpił przeciw papieżowi i ogłosił tzw. 95 tez.

3. Luter został wyklęty z Kościoła katolickiego - ogłoszono go heretykiem. Luter ogłosił powstanie nowego (czystego) kościoła w Niemczech - luteranizmu.
Luteranów i innych wyznawców nazywamy - PROTESTANTAMI.

4. Reformacja to okres od 1517 r. – 1648 r. w Europie kiedy doszło do rozłamu w Kościele chrześcijańskim począwszy od wystąpień Marcina Lutra.

Kościół luterański (główne zasady): sprzeciw wobec odpustom, likwidacja zakonów i celibatu, a o zbawieniu decydują łaska Boga, wiara i czytanie Pisma Świętego.

Kalwinizm - ruch reformatorski zapoczątkowany przez Jana Kalwina w Szwajcarii (od 1536 r.).
Kalwiniści stawiali na pracę, uczciwość oraz oszczędność.

Kalwinizm objął Szwajcarię, północną Francję Niderlandy.

Wojny religijne - Europa - od lat 20 XVI w. do 1648 r.
Okres walk katolików i protestantów w Europie, głównie w Niemczech i w Niderlandach.
Przyczyna walk: chęć uniezależnia się księstw niemieckich od cesarza, przyjęcie nowej religii miało dać nadzieję najuboższy na poprawę losu ich życia.

W 1555 r, w Augsburgu podpisano pokój na zasadzie - "czyja władza, tego religia" - każdy władca w swoim księstwie mógł decydować o wyznaniu poddanych.

(Dodatkowo)
Anglikanizm - został zapoczątkowany w Anglii przez króla Henryka VIII z dynastii Tudor.

Król Henryk VIII nie otrzymał pożądanego rozwodu z pierwszą żoną, chciał również być niezależnym od papieża.
Parlament angielski ogłosił swojego władcę głową kościoła anglikańskiego. W Anglii zlikwidowano zakony i przejęto majątek Kościoła.

Obecnie król Wielkiej Brytanii nadal pozostaje głową Kościoła anglikańskiego.

1. Sytuacja w Europie w trakcie i po reformacji:

- wojny religijne (od lat 20 XVI w. do 1648 r.) pokazały, że haseł humanistów nie da się wprowadzić. W Europie zakończył się renesans,
- papież utracił wpływ na wiele narodów,
- powstały nowe chrześcijańskie wyznania: luteranizm, kalwinizm,

Czym była kontrreformacja?
Nazwa historyków protestanckich dotycząca procesów zmian w kościele katolickim po reformacji – rozłamie w chrześcijaństwie.

Inkwizycja – to instytucja Kościoła katolickiego, która miała ścigać herezje wśród wiernych.
W ramach inkwizycji powstał tzw. „Święte Oficjum” – najwyższy sąd w sprawach odstępstw od wiary katolickiej.
„Święte Oficjum” utworzyło „Indeks ksiąg zakazanych” – listę zakazanych do czytania i drukowania dla katolików książek. Do Indeksu trafiły m.in. dzieła M. Kopernika.

Jezuici – czyli Towarzystwo Jezusowe utworzone przez Ignacego Loyolę. Zakonnicy służyli papieżowi i ich głównym zadaniem było walczyć ze skutkami reformacji ale w pokojowy sposób.
Jezuici musieli odbyć gruntowne wykształcenie, byli bardzo aktywni i podporządkowani swoim przełożonym. W wielu krajach zakładali szkoły, nawracali pogan, odbywali misję w „Nowym świecie”.

Temat: Czasy zygmuntowskie. Złoty wiek w Polsce.

Rządy Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta

Skąd nazwa „czasy zygmuntowskie” i „złoty wiek”?
Były to czasy dwóch ostatnich królów z dynastii Jagiellońskiej kiedy Polska nie prowadziły zaciętych wojen, rozwijał się handel i gospodarka, rosło znaczenie kraju w Europie, trwała tolerancja religijna, rozwijała się polska kultura.

Polityka Zygmunta I Starego:

- Wojna z zakonem krzyżackim 1519 – 1521 r.
- Hołd pruski wielkiego mistrza zakonnego w Krakowie w 1525 r.
- Włączenie do Polski Mazowsza w 1529 r.

Zapamiętaj: żoną króla była Włoszka Bona Sforza, która przywiozła do kraju liczne warzywa, dzięki niej w kraju rozwijało się włoskie Odrodzenie.
Prusy Zakonne pod wpływem M. Lutra przekształciły się w państwo świeckie – Prusy Książęce.

Polityka Zygmunta II Augusta:

- Unia Lubelska – podpisano akt unii w 1569 r. który połączył Polskę i Litwę i stworzył jeden kraj Rzeczpospolita.

Zapamiętaj: Zygmunt II został koronowany na następcę jeszcze za życia ojca – Vivente Rege, syn popadł w konflikt z matką po śmierci Barbary Radziwiłłówny, siostra Zygmunta – Katarzyna – została żoną króla Szwecji.

1. W Rzeczypospolitej szlacheckiej istniało wiele religii i wyznań. Na ziemiach polskich dominował katolicyzm, na Litwie i Ukrainie prawosławie. Było też wielu wyznających judaizm Żydów a także wyznawców islamu. Luteranizm stał się popularny zwłaszcza wśród mieszczan pochodzenia niemieckiego.

Zygmunt Stary pod naciskiem biskupów zabronił porzucania katolicyzmu, ale zakazy te pozostały na papierze. Wiele rodów szlacheckich przyjęło kalwinizm (zwłaszcza w Małopolsce i na Litwie), z którego wyłonili się arianie („bracia polscy”).

2. Szlachta mimo, że w większości pozostałą katolicka, to przeciwstawiała się prześladowaniom religijnym. Stało się tak, gdyż ludzie ci uważali się za wolnych i mogących za siebie decydować.

Większość katolickiego duchowieństwa ostro potępiała zmianę wyznania, a sądy kościelne skazywały osoby porzucające katolicyzm nawet na karę śmierci. Nikt jednak tych wyroków nie wykonywał. Rzeczpospolita była krajem, w którym panowała tolerancja religijna. Choć Polska była „państwem bez stosów”, to czasem zdarzały się akty przemocy o podłożu religijnym.

3. W 1564 roku w Polsce pojawili się jezuici, którzy zakładali kolegia jezuickie i prowadzili działalność kontrreformacyjną.

4. Na ziemiach Rzeczypospolitej zamieszkiwało wielu Żydów. Trudnili się głównie handlem. Płacili podatek, tzw. pogłówne (liczony od osoby). Na ogół Żydzi z resztą społeczeństwa żyli dobrze, ale zdarzały się konflikty wynikające z handlowej rywalizacji, z izolacji, jaką utrzymywali Żydzi i wynikających z niechęci kłamliwych opowieści o Żydach. Z tych powodów czasem dochodziło do tumultów antyżydowskich, czyli pobić i rabunków, a nawet zabójstw.

1. Szlachta w Polsce była równa wobec prawa, ale zróżnicowana pod względem majątku:

- drobna szlachta (w kilku posiadali jedną wieś);

- średnia szlachta (właściciele jednej, kilku lub kilkunastu wsi);

- magnateria (bardzo bogata szlachta, posiadacze kilkudziesięciu a nawet kilkuset wsi).
 

2. Szlachcic był posiadaczem ziemi. Część z niej użyczał w uprawę chłopom, którzy stawali się jego poddanymi (a on ich panem). W zamian za dzierżawę ziemi od pana, chłopi płacili mu czynsz w pieniądzach, albo odpracowywali pańszczyznę (pracowali na ziemi pana).
 

Folwark był gospodarstwem szlachcica. Ponieważ przynosił duże zyski, to powiększano jego obszar karczując lasy, likwidując nieużytki i usuwając sołtysów (zarządzających wsią i mających większe gospodarstwa). Zamieniano też chłopom czynsz na pańszczyznę, a w 1520 roku sejm postanowił, że każdy poddany musi odrabiać pańszczyznę. Takie działania spowodowały powstanie gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej. 
 

3. Początkowo dla chłopów korzystniejsza była pańszczyzna, ale z czasem liczbę dni do przepracowania zwiększono tak bardzo, że chłopi nie mieli czasu pracować na swoim polu.
 

4. Najlepszym sposobem na transport zboża było spławianie jej Wisłą do Gdańska. Eksportowano tak dużo zboża, że nasz kraj nazywano spichlerzem Europy. Oprócz zboża eksportowano też drewno i inne towary leśne i rolne. Gdańscy kupcy ogromnie się bogacili na pośredniczeniu w handlu pomiędzy polską szlachtą a kupcami z zachodniej Europy.

Spław rzeczny po Wiśle:
- szkuta - największy z wiślanych statków; służył do transportu towarów po rzekach.
- szyper - kapitan/dowóca statku.
- flisak - żeglarz zajmujący się spławem rzecznym.

Największe kolonie utworzone na terenie Ameryk to: kolonie brytyjskie, francuskie, hiszpańskie.

Brytyjczycy stworzyli 13 kolonii nad wschodnim wybrzeżem.

1. Jak wyglądała sytuacja kolonistów i co doprowadziło do wybuchu wojny?

- kolonie całkowicie podporządkowano królowi brytyjskiemu,

- nakładano na Amerykanów ogromne cła i podatki,

- Amerykanie nie posiadali własnej armii. Korzystali z pomocy wojska brytyjskiego.

Herbatka brytyjska - główna przyczyna wojny o niepodległość 1775 - 1783 pomiędzy kolonistami, a Wlk. Brytanią.

4 lipca 1776 r. (święto narodowe USA) podpisano Deklarację niepodległości - dokument powołał do życia niepodległe Stany Zjednoczone Ameryki. Powyższej deklaracji i powstania USA nie uznała Wielka Brytania.

2. Jak przebiegały walki?

Strona kolonistów: milicja, ochotnicy lekko uzbrojeni - prowadzili wojnę partyzancką pod dowództwem Jerzego Waszyngtona (pierwszy prezydent USA).

Strona brytyjska: regularna, dobrze uzbrojona i wyszkolona armia, jednak zbyt duża odległość od Wielkiej Brytanii powodowała problem ze zwiększeniem liczebności armii.

Kolonistów w walce wspierali Europejczycy: Tadeusz Kościuszko oraz Kazimierz Pułaski - polscy ochotnicy, bohaterowie wojny o niepodległość USA,

W 1777 r. po bitwie pod Saratogą, Francja wypowiedziała wojnę Wielkiej Brytanii i udzielała pomocy militarnej walczącym kolonistom. W 1781 r. armia angielska została pokonana w bitwie pod Yorktown.

W 1783 r. Wielka Brytania uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych. 

3. Konstytucja USA - przyjęta w Filadelfii - pierwsza na świecie.

Dokument wprowadził trójpodział władzy wg.  Monteskiusza: władza wykonawcza – prezydent, władza ustawodawcza – Kongres USA czyli Izba Reprezentantów i Senat, władza sądownicza – Sąd Najwyższy.

Karta Praw - 10 poprawek przyjętych do Konstytucji określających Prawa Obywateli np. prawo do nietykalności mieszkania, prawo do posiadania broni.

1789 r.

1. Kto rządził Francją w 1789 r.?
2. Jakie istniały trzy stany społeczne Francji? Wymień ich nazwy.
3. Który stan stworzył Zgromadzenie Narodowe?
4. Co w Wersalu zwołał król w 1789 r.?
5. Co wydarzyło się po zwołaniu Zgromadzenia Narodowego, kto ich poparł?
6. Kiedy zburozno Bastylię?
7. Czym była "wielka trwoga"?
8. Kiedy podpisano i co zawierała "Deklaracja praw człowieka i obywatela"?

1790-1794 r.

1. Co zakładała konstytucja kleru/ustawa o duchowieństwie?
2. Co się wydarzyło w 1791 r.?
3. Czym stała się Francja?
4. Jak wyglądał podział w parlamencie? Wymień trzy ugrupowania polityczne: (Kordylierzy, Żyrondyści, Jakobini).
5. W którym roku Francja stała się republiką? Co stało się z królem?
6. Kto doprowadził i w jakim celu powstanie w Wandei?
7. Jak nazywał się przywódca Jakobinów i co się z nim stało?

Od 1795 r. Francją rządził dyrektoriat złożony z pięciu dyrektorów. Ich rządy pogłębiały kryzys gospodarczy i niezadowolenie ubogich warstw społecznych.

W wyniku udanej kampanii włoskiej i pokonaniu wojsk austriackich, od 1799 r. po zamachu stanu, władzę w państwie objął młody generał Napoleon Bonaparte – ogłosił się pierwszym konsulem Francji.

Jako konsul Napoleon:

1. Prowadził wojny z Austrią.
2. Wzmocnił gospodarczo kraj, m.in. wprowadzając wysokie cło na towary importowane.
3. Ogłosił Kodeks Napoleona – zbiór przepisów prawa nadający dużo wolności obywatelskiej i gospodarczej.

W wyniku sukcesów we Francji w 1804 r. Napoleon koronował się na cesarza Francuzów. Francja stała się ponownie monarchią – cesarstwem.

Wojny napoleońskie 1799 – 1815 r.

1. Anglia – nieudany atak na Wyspy Brytyjskie i klęską floty francuskiej. Dlatego od 1806 r. prowadził blokadę kontynentalną Wielkiej Brytanii by zniszczyć ich gospodarkę.
2. Tworzy się koalicja antynapoleońska – Rosja, Anglia, Austria, Prusy.
3. W 1805 r. Napoleon zadał druzgocącą klęskę wojskom austriacko – rosyjskim w bitwie pod Austerlitz. Car uciekł z pola bitwy.
4. W 1806 r. rozwiązano Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego. Zastąpiono go Związkiem Reńskim,  Austria traci również część terenów w północnych Włoszech.
5. 1806 r. pokonanie wojsk pruskich pod Jeną i Auerestedt.
6. 1807 r. wojska fr. pokonały wojska ros. w bitwie pod Frydlandem. Zmuszono cara do podpisania pokoju w Tylży: Rosja włączyła się do blokady Anglii, zawarto przymierze a Rosja zgodziła się a utworzenie Księstwa Warszawskiego.

Unia personalna Saksoniii i Rzeczpospolitej

Dynastia Wettynów w Polsce:
August II Mocny
August III Sas

Unia Rzeczpospolitej z Saksonią – była to unia personalna czyli władca połączył oba kraje swoją osobą.

1. III wojna północna 1700 – 1721 r. (dla Polski do 1709 r.)

Konflikt zapoczątkowany przez Saksonię po ataku na Inflanty:

- August II chciał zdobyć Inflanty dla swojego syna
- w wojnę miała nie być włączona Polska choć August II był już królem I Rzeczpospolitej
- Szwecja najechała Nasz kraj i go złupiła
- Rosja włączyła się do wojny popierając króla
- Szwedzi po abdykacji Augusta II popierali Stanisława Leszczyńskiego – polskiego szlachcica
- w 1709 r. Rosjanie zwyciężyli Szwedów w bitwie pod Połtawą. August II został ponownie królem.
W wyniku tego konfliktu Rosja zaczęła otwarcie ingerować w sprawy Polski.

2. Sejm niemy – 1717 r. – sejm zwołany pod dyktando Rosji, na którym podpisano porozumienie króla z polską szlachtą o odrzuceniu połączenia I RP z Saksonią unią realną.

3. W 1733 r. po śmierci władcy szlachta polska wybrała na króla Stanisława Leszczyńskiego czemu sprzeciwiła się Rosja. Narzuciła polskiej szlachcie Augusta III Sasa.

4. Czasy Augusta III:
* czas pokoju dla kraju
* rozwijała się polska nauka, handel i rzemiosło – jednak zbyt wolno by wzmocnić kraj
* Prusy zatruwały polską monetę
* powstała biblioteka Załuskich
* w Warszawie powstało Collegium Nobilium – szkoła średnia.

W 1764 r. polska szlachta na wolnej elekcji pod dyktandem Rosji i przy wsparciu „Familii” Czartoryskich wybrała na króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Reformy króla:
- powstanie szkoły rycerskiej – dla wyszkolenia zawodowej armii
- powołanie pierwszej, polskiej gazety – Monitor

- odnowioną nieczynną mennicę – by wzmocnić polską monetę.

Król chciał ograniczyć szlacheckie przywileje w tym „liberum veto”.

Działania króla nie spodobały się carycy Katarzynie.
Skłóciła ze sobą króla i część polskiej szlachty wyznania prawosławnego i protestanckiego – powstały konfederacje szlacheckie żądające takich samych praw jak szlachta katolicka.

W 1768 r. sejm pod dyktandem Rosji przyjęła „Prawa Kardynalne”:
- wolna elekcja, liberum veto – były podstawą polskiego ustroju
- szlachta polska mogła wypowiedzieć posłuszeństwo królowi polskiemu.

Konfederacja barska – była reakcją części polskiej szlachty na działania Rosji w Rzeczpospolitej i samego króla. Walki szlachty nie przyniosły pozytywnych skutków.

W 1772 r. Rosja, Prusy i Austria dokonały I rozbioru Polski zajmując ziemie na wschodzie, Pomorze Gdańskie i Lwów na południu.

W latach 1773 – 1775  obradował sejm rozbiorowy. Polscy magnaci uznali rozbiór kraju za legalny i ustanowili Radę Nieustająca – rząd polski, którym kierowała Rosja.

W 1773 r. w celu reformy szkolnictwa, utworzył Komisję Edukacji Narodowej:
- łacinę zastąpiono jęz. polskim
- wprowadzano hasła oświecenia – wiarę  w rozum, nauki Kopernika itp.
- zrezygnowano ze szkół prowadzonych przez kościół katolicki
- nauczano fizyki, matematyki, nauk biologicznych.

Oświecenie w Polsce:
1. Obiady czwartkowe – spotkania króla Poniatowskiego z częścią polskiej szlachty, filozofów, artystów, na których rozmawiano o reformach kraju i sztuce.
2. W 1765 r. z inicjatywy króla zbudowano Teatr Narodowy – gdzie wystawiano dzieła Juliana Ursyna Niemcewicza.
3. W literaturze wyśmiewano polski sarmatyzm, zabobony, szlacheckie przywileje itp. Jednym z twórców był Ignacy Krasicki – twórca bajek i satyr.
4. Klasycyzm – w oświeceniowym stylu przebudowywano szlacheckie dwory, pałace. Zbudowano pałac na wodzie – Królewskie Łazienki.
5. Król na swój dwór sprowadzał malarzy, którzy malowali jego portrety oraz warszawskie pejzaże – np. mistrz Canaletto.

Gospodarka za czasów ostatniego króla:
- powstały lub rozbudowywano kolejne manufaktury, huty, banki, zakłady
- budowano kanały rzeczne
- dla Polski Prusy wprowadziły wysokie cła na transport rzeczny do Gdańska
- oprócz Warszawy nie przebudowywano innych miast – Polska nadal słabła.

Temat: Konstytucja 3 maja 1791 r.

W wyniku wojny Rosji z Turcją wycofana z Rzeczpospolitej armię rosyjską.

Sejm Wielki – czteroletni 1788 – 1792 r. wprowadził szereg reform:
- podniesienie liczby wojsk
- wprowadzenie stałego podatku na utrzymanie armii
- zlikwidowano Radę Nieustającą
- zawarto sojusz z Prusami.
 

Działania polskiej, wykształconej w duchu oświeceniowym polskiej szlachty nie spodobały się Rosji, naruszały również „Prawa Kardynalne”.
 

Najważniejszą reformą sejmu było przegłosowanie pierwszej w historii kraju Konstytucji – dnia 3 maja 1791 r.

Konstytucję tworzono w atmosferze spisku. Król połączył siły z posłami ze stronnictwa patriotycznego – Hugo Kołłątajem, Stanisławem Staszicem, Stanisławem Małachowskim. Wykorzystano święta wielkanocne i nieobecność większości magnaterii w Warszawie.

Konstytucja 3 maja:

- wprowadziła swobody dla mieszczan – możliwość nabywania urzędów państwowych i ziem poza miastami

- wprowadzono trójpodział władzy wzmacniając pozycję króla

- ograniczała prawa szlachty – liczyły się głosy szlachty posiadającej majątki

- zlikwidowano wolną elekcję i liberum veto, w sejmie decydowała większość głosów a nie zasada jednomyślności i jedności.

Jakie były reakcje na uchwalenie Konstytucji?

W Polsce reakcje były różne – cieszyli się posłowie stronnictwa patriotycznego, ludzie wykształceni, mieszczanie i część szlachty. Z wrogością nastawiona była magnateria, która traciła wpływy w kraju.

Prusy i Rosja zareagowali niezadowoleniem obawiając się wzmocnienia Polski, nad którą chcieli panować i zdobyć kolejne nabytki terytorialne.
 

Konfederacja targowicka – przykład największej zdrady narodowej

Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski, Szczęsny Potocki – polscy magnaci wyjechali do Rosji i poprosili carycę o pomoc w przywróceniu dawnych porządków. Katarzyna zyskała pretekst do ataku na Polskę.

Konfederację podpisano w Petersburgu jednak dla zmylenia polskiej szlachty i króla, podano do informacji, że szlachta wezwała na pomoc carycę z Targowicy.
 

1792 r. wojna w obronie konstytucji:

1. Polskimi dowódcami zostali książę Józef Poniatowski i Tadeusz Kościuszko.

2. Polacy odnieśli zwycięstwa w bitwach pod Zieleńcami i Dubienką.

3. Aby uhonorować zwycięstwo, ustanowiono Order Virtuti Militari.

4. Mimo zwycięstw na polu walki, król przystąpił do konfederacji targowickiej i nakazał zaprzestania walk.

5. Część polskiej armii wyemigrowała za granicę.
 

II rozbiór – Prusy i Rosja 1793 r.:

- po kapitulacji obrońców konstytucji w Polsce władze przejęli targowiczanie i wojska rosyjskie,

- po obaleniu konstytucji i odwołaniu reform sejmu wielkiego, caryca rozwiązała samą konfederację

- Polsce odebrano kolejne terytoria.

Królowi nie pozwolono na abdykację.

W Grodnie zwołano sejm, na którym Rosja i Prusy zmusili polską szlachtę i króla do uznania traktatu rozbiorowego.

Rzeczpospolita stała się nic nie znaczącym państwem.