Każdy człowiek (jednostka) należy i tworzy społeczeństwo – jest to zbiorowość ludzi powiązanych ze sobą.

Człowiek jako istota społeczna – dzięki innym jednostkom rozwijamy się, nabywamy nowe umiejętności i zaspokajamy swoje potrzeby.
Aby wypełnić potrzebę: bezpieczeństwa, uznania, bliskości itp. zwykle potrzebujemy innych osób.

Socjalizacją nazywamy proces, w którym nabywamy podstawowych umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie, następnie rozbijamy te umiejętności i nabywamy nowe. Człowiek przyswaja wartości i wzory zachowań, uczy się norm społecznych. Socjalizacja trwa całe życie.
To co jest Nasze własne – to osobowość. To ona nas wyróżnia spośród innych.

W procesie socjalizacji rozwijamy i wchodzimy w nowe role społeczne.

Reguły (wzory zachowań), które obowiązują w każdym społeczeństwie nazywamy normami społecznymi. Pozwalają prawidłowo organizować życie społeczne oraz chronić ważne dla Nas wartości. Na przestrzeni lat zmieniały się normy społeczne – te formalne i nieformalne. 

Grupa społeczna to zbiór jednostek współpracujących ze sobą w celu zaspokojenia własnych potrzeb, zachowując przy tym pewne odrębności.

- przynajmniej 3 osoby
- trwałość
- wewnętrzna struktura
- poczucie przynależności
- wspólny cel

Korzyści z bycia w grupie: pomoc innym, zwiększone poczucie bezpieczeństwa, pokonywanie swoich słabości i większa motywacja, dostęp do informacji i ich weryfikacja.

Funkcjonowanie jednostki w grupie:
• postawa konformistyczna - podporządkowanie się jednostki normom, wartościom,
poglądom i wzorcom zachowań.
• postawa nonkonformistyczna – przejawia się krytycznym stosunkiem jednostki do reguł
postępowania obowiązujących w grupie oraz przedkładania własnego zdania nad opinie
otoczenia.

Rozwiązywanie konfliktów:
Rozmowa

Negocjacje

Mediacje bezstronnej osoby

Arbitraż (sądowy)

Osobę mówiącą określa się jako nadawcę, a osobę słuchającą – jako odbiorcę. Przekazywanie informacji odbywa się na dwa sposoby: werbalnie – za pomocą słów (ustnie i pisemnie) – oraz niewerbalnie, dzięki mowie ciała, czyli m.in. przez postawę, gesty, mimikę i ton głosu.

Ważnymi formami porozumiewania się są dyskusja i debata. Dyskusja to wymiana poglądów popartych odpowiednio dobranymi argumentami – biorą w niej udział co najmniej dwie osoby. Odmianą dyskusji jest debata. Jej uczestnicy wypowiadają się w określonej kolejności, natomiast nad przebiegiem całej rozmowy czuwa wyznaczona osoba – moderator.

Podczas publicznych wystąpień oraz w trakcie prezentowania swoich opinii należy:

• panować nad emocjami

• wypowiadać słowa głośno, spokojnie i wyraźnie

• mówić w jasny i zwięzły sposób, ponieważ słuchacze mogą się znudzić zbyt długą przemową

• opowiadać żarty lub anegdoty, aby podtrzymywać zainteresowanie odbiorców treścią przemówienia

Asertywność - w psychologii oznacza umiejętność wyrażania swoich myśli, uczuć i poglądów z zachowaniem własnych granic i przy poszanowaniu granic innych ludzi. Asertywność to także umiejętność odmawiania, mówienia "nie" wtedy, kiedy rzeczywiście nie zgadzasz się z ogółem.

Wykształcenie – jest to formalne potwierdzenie ukończenia kolejnego etapu edukacji oraz zdobytej wiedzy i umiejętności.

Dzisiejszy rynek pracy wymaga od Nas edukacji ustawicznej czyli uczenia się całe życie, zdobywania nowych umiejętności w tym przebranżowienia.

W celu uzyskania pracy oraz jednymi z cech dobrego pracownika są elastyczność i mobilność. Elastyczność cechuje się umiejętnością szybkiego reagowania na zmiany, zdobywania kolejnych szczebli wiedzy, dokształcaniem się, zmianą dotychczasowych przyzwyczajeń itp.
Mobilność oznacza szukanie pracy nie tylko w swoim miejscu zamieszkania, przeprowadzki do innych miast lub dłuższe wyjazdy służbowe.

Ekonomia jest nauką dotyczącą efektywnego wykorzystywania zasobów materialnych i niematerialnych.

Domowa ekonomia pozwala na poznanie w jaki sposób racjonalnie wydawać pieniądze na podstawie dochodów oraz ile można jeszcze z tego zaoszczędzić.
 

Gospodarka zapewnia zaspokojenie potrzeb określonej populacji, regulowana jest przez państwo i rynek. Najmniejszą składową są gospodarstwa domowe.

Budżet - zestawienie dochodów i wydatków gospodarki.
Gdy wysokość dochodów jest większa niż wydatki mówimy o nadwyżce budżetowej - pozwala na zaoszczędzenie pieniędzy lub wydanie ich w innym, większym celu.
Kiedy Nasze wydatki są większe niż dochody powstaje dziura budżetowa. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest zachowanie dyscypliny budżetowej.

Konsument - osoba, która nabywa towary i korzysta z usług, czyli każdy z nas.

Konsumpcjonizm - styl życia oparty na nadmiernym przywiązywaniu wagi do zdobywania dóbr materialnych. Kupowanie i posiadanie dóbr staje się jedną z podstawowych wartości w życiu człowieka.

Popyt to ilość dobra, którą nabywcy mają chęć kupić i mogą kupić po określonej cenie. Zgodnie z prawem popytu, jeśli mamy takie same warunki gospodarcze, to jeśli cena będzie rosła, spadać będzie popyt na konkretne dobro. Jeśli cena spadnie, zwiększy się popyt.

Podaż natomiast jest to ilość dobra, którą dostawcy chcą i są w stanie dostarczyć na rynek. Jeśli cena jest wysoka, następuje wzrost podaży, gdy cena się obniża, zmniejsza się podaż. Główny wpływ na podaż ma cena produktu.

Każdy konsument w chwili stwierdzenia usterki produktu lub niezgodności w zawartej umowie, może złożyć reklamację w ramach tzw. "gwarancji". Jest to okres, w którym producent lub sprzedawca ma obowiązek naprawić szkodę, wymienić towar, zwrócić pieniądze itp. W reklamacji należy wykazać wady, jednak nie te wynikające z użytkowania.

W trudnych/spornych sytuacjach konsumentowi może pomóc Miejski lub Powiatowy Rzecznik Konsumenta.
Firmy reprezentuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta.

Prawa człowieka to podstawowe normy przysługujące każdemu z nas wynikające z samego faktu bycia człowiekiem np.: prawo do życia, wolność słowa, zrzeszania się, czy prawo do edukacji. Źródłem wszystkich praw i wolności jest godność każdego człowieka.

Prawa człowieka mają charakter:

a) powszechny (są takie same dla każdego człowieka niezależnie od wyznawanych wartości, poglądów czy religii);

b) przyrodzony (istnieją niezależnie od woli władzy czy przepisów prawa, państwo jedynie tworzy system ich ochrony);

c) niezbywalny (żadna władza nie może nam ich odebrać, nie można się ich zrzec);

d) nienaruszalny (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią dowolnie regulowane);

e) naturalny (posiadamy je z racji godności osobowej, człowieczeństwa, a nie z powodu czyjejś decyzji czy nadania).

Podmiotem praw człowieka jest zazwyczaj jednostka, a nie grupa (prawa indywidualne); dają one możliwość korzystania z wszelkich innych praw (prawa podstawowe), dlatego ich przestrzeganie powinno być gwarantowane i chronione przez państwo.

Prawa człowieka mogą być ograniczane tylko w ściśle określonych sytuacjach, definiowanych zwykle w dokumentach międzynarodowych lub konstytucjach państw (np.: ze względu na ochronę określonych wartości albo zagrożenia np. wojnę). Istnieją jednak prawa, które są prawami absolutnymi i nie można ich ograniczyć w żadnym przypadku. Jest to wolność od tortur i wolność od niewolnictwa.

Prawa (prawa pozytywne) - oznaczają zobowiązanie do podjęcia przez władzę określonego działania na rzecz jednostki. Każdy człowiek ma prawo żądać by przysługujące mu prawa, były przez państwo gwarantowane i realizowane.

Wolności (prawa określane jako negatywne) - prawa służące ochronie wolności jednostki przed ingerencją ze strony państwa. Oznaczają obowiązek powstrzymywania się władzy od działań w określonych obszarach naszego życia (np.: wolność od tortur - zakazuje jakiejkolwiek władzy używania tortur wobec jednostki).

Prawa I generacji to podstawowe (fundamentalne), wynikające z natury ludzkiej, niezależne od stanu prawnego, który obowiązuje w państwie. Współcześnie zapisane są  w każdej konstytucji państwa demokratycznego.

Prawa II generacji to prawa ekonomiczne, socjalne  i kulturalne, zapewniają jednostce rozwój  fizyczny i duchowy i bezpieczeństwo socjalne. Nakładają na państwo obowiązki  ekonomiczne i socjalne wobec obywatela.                                       
 

• Pierwsze pojęcie (prawo)  odnosi się do uprawnień nadanych przez konkretne przepisy prawne, natomiast drugie (wolność) określa granice, których nie wolno przekroczyć.
• Ograniczanie praw i wolności może wystąpić tylko na określony czas  i w wyjątkowych sytuacjach.  Nie można pod żadnym pozorem ograniczać praw  I generacji, w tym prawa do życia.

Kto korzysta z praw i wolności?

Z praw i wolności mogą korzystać trzy grupy podmiotów:

   - obywatele polscy przebywający na terytorium RP,
    - Polonia i Polacy przebywający poza granicami RP,
    - cudzoziemcy przebywający na terytorium naszego państwa.
 
RPO
1. Wybierany przez sejm – kadencja 5 lat
2. Interweniuje w sprawach naruszenia praw obywatelskich i praw człowieka .
3. Podejmuje samodzielne kroki wyjaśniające lub na wniosek obywatela.
4. Wchodzi w mediacje, podejmuje rozmowy z władzami państwowymi jeśli stwierdzi np.
naruszenie prawa człowieka w Polsce.
 
 
RPD
1. Wybierany przez sejm – kadencja 5 lat .
2. Może interweniować samodzielnie lub po zgłoszeniu sprawy przez osobę dorosłą, dziecko, krewnego dziecka, inne instytucje.
3. Interweniuje kiedy ustanawiane prawo stoi w sprzeczności z prawami dziecka  .
4. Podejmuje działania mające za zadanie wyjaśnienie krzywdzącej sprawy lub podjęcie konkretnych kroków prawnych.
 
 
Dlaczego łamane są prawa człowieka?

Prawa człowieka są łamane głównie z powodu niewiedzy o istniejących i przysługujących
ludziom praw lub bierności obywateli. Jednostki lub państwa łamiące prawa czują się często
bezkarne w swoich działaniach.
Dodatkowymi czynnikami są: bieda, niedemokratyczny charakter rządów, łamanie międzynarodowych aktów prawnych, religia i kultura (zwyczaje) przyjęte w danym państwie lub społeczeństwie.

Słowniczek pojęć: 

1.   Małoletnim jest osoba, która nie ukończyła lat 18. 

2.   Zgodnie z art. 10 k.k. nieletnim jest osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła lat 17 

3.   Młodociany to sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył lat 21 i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat. 

 Sądy inaczej traktują osoby między 13 a 17 rokiem życia. Ich celem jest poznanie powodów demoralizacji, nie wymierzanie kar tylko ustalenie środków wychowawczych lub poprawczych, które wpłyną na zmianę zachowania.

Wyjątkiem może być postępowanie w sprawie 15 latka (i starszego), który popełnił ciężkie przestępstwo i jest zdemoralizowany. Sąd taką osobę może potraktować jak osobę pełnoletnią.

Osoby do ukończenia 18 roku roku życia nie można skazać na najwyższy wymiar kary – karę dożywotniego pozbawienia wolności.

Policja – jest główną i podstawową formacją (umundurowaną i uzbrojoną) służącą społeczeństwu. 

Zadania policji: 

1.      Ochrona życia i zdrowia społeczeństwa 

2.      Kontrola ruchu drogowego 

3.      Dbanie o porządek publiczny 

4.      Wykrywanie i ściganie przestępstw 

5.      Gromadzenie i przetwarzanie informacji kryminalnych 

6.      Nadzór nad przestrzeganiem przepisów porządkowych 

Uprawnienia policji - państwo nadało pewne uprawnienia policji, która aby wypełniać poprawnie swoje zadania musi mieć odpowiednie narzędzia i zgody na działanie: 

1.      Legitymowanie obywateli i kontrolowanie np. Osobistego bagażu 

2.      Nagrywanie, filmowanie, kontrolowanie, obserwowanie w miejscach publicznych 

3.      Zatrzymywanie osób bezpośrednio zagrażających innym 

4.      Stosowanie środków przymusu bezpośredniego z dostosowaniem do sytuacji i zajścia 

5.      Zatrzymywanie przestępców przemocy rodzinnej w tym zakładanie takim przestępcom "niebieskiej karty". 

Każdy policjant przy zatrzymaniu musi się przedstawić i podać stopień oraz wyjaśnić cel zatrzymania. 

Co w przypadku osób niepełnoletnich? 

Policja tylko w przypadku zatrzymania 15 latka (i więcej), który poważnie złamał prawo może zastosować kajdanki. Przy każdym zatrzymaniu należy powiadomić rodziców/opiekunów prawnych dziecka oraz przy przesłuchaniu zwykle dziecku towarzyszy  opiekun, rodzic kub obrońca. 

Jakie występują najczęstsze problemy przemocy?
Dlaczego krzywdzimy lub jesteśmy krzywdzeni?

Człowiek, który dokonuje krzywdy innemu najczęściej czuje się bezkarny wobec prawa, wywyższa się wobec innych lub nie został nauczony w okresie socjalizacji, wychowania tego co jest dobre i złe lub chce w negatywny sposób zaistnieć - zostać zauważonym w grupie.

Młodzi ludzie mogą doświadczać przemocy w różnych sytuacjach i grupach. Najczęściej przemocy spotyka ich ze strony rówieśników.
Rodzaje przemocy:
- fizyczna
- psychiczna
- dręczenie - połączenie przemocy fizycznej i psychicznej polegające na długotrwałym prześladowaniu innej osoby i upokarzaniu jej w grupie.

Czy internet może stwarzać zagrożenia dla młodych?
Zdecydowanie tak!

Jak wszystko, tak również rozwój technologii niesie ze sobą skutki uboczne/negatywne.

Jakie zagrożenia i problemy mogą się pojawić w życiu człowieka?
1. Uzależnienie, które dotyka szybciej młode osoby - uzależnienie od gier, internetu, serwisu społecznościowych, hazardu online.
2. Pornografia.
3. CYBERPRZEMOC - nękanie, poniżanie i ośmieszanie w internecie. Może być to przejaw przemocy psychicznej lub dręczenia w świecie wirtualnym.
4. Oszustwa i wyłudzenia, kradzieże.

Coraz częściej spotykanym, pośrednim problemem wynikającym z użytkowania internetu - głównie social mediów jest dążenie młodych ludzi do osiągnięcia wyimaginowanych celów, dążenie do zdobycia ideału jaki wg nich przedstawia świat wirtualny. Doprowadza to do depresji, obniżenia nastroju, zaburzeń społecznych, głodzenia się (anoreksji, bulimii) itp.

Samorząd to sposób zorganizowania społeczności, który umożliwia jej członkom decydowanie o ważnych dla nich sprawach samodzielnie lub za pośrednictwem wybranych przez siebie organów.

Samorząd terytorialny to inaczej władze lokalne.

Samorząd terytorialny:

- gmina (wiejska, miejsko - wiejska i miejska),

- powiat,

- województwo.

Gmina jest najmniejszą jednostką samorządu terytorialnego.

Organy samorządu terytorialnego:

- w gminie: rada gminy (miasta) i wójt (burmistrz, prezydent),

- w powiecie: rada powiatu i zarząd powiatu ze starostą na czele,

- w województwie: sejmik województwa i zarząd województwa (z marszałkiem

na czele).

Poszczególne jednostki samorządu terytorialnego są od siebie niezależne. Ich działalność jest realizacją zasady decentralizacji władzy publicznej.

Decentralizacja polega na przekazywaniu przez organy państwa części swoich uprawnień i odpowiedzialności wspólnocie mieszkańców - samorządowi.

W Polsce najmniejszą jednostką terytorialną jest gmina. 

Podział gmin: 

1.   Gmina wiejska: 

A) władzę uchwałodawczą/stanowiącą pełni rada gminy, 
B) władzę wykonawczą pełni wójt. 

2.   Gmina wiejsko- miejska: 

A) władzę ustawodawczą/stanowiącą pełni rada miasta, 
B) władzę wykonawczą pełni burmistrz. 

3.   Gmina miejska: 

A) władzę ustawodawczą/stanowiącą pełni rada miasta, 
B) władzę wykonawczą pełni prezydent. 

Przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej wybierają obywatele co 5 lat (kadencja).  

 
Aby stać się Radnym należy ukończyć 18 lat, na prezydenta/burmistrza/wójta - trzeba skończyć 25 lat.  

Urząd miasta – siedziba władz miasta. 

Urząd gminy – siedziba władz gminy wiejskiej. 

Prezydenci, burmistrzowie i wójtowie wybierają urzędników, którzy na danej jednostce terytorialnej wypełniają określone zadania. 

Najmniejsza część samorządu terytorialnego jest odpowiedzialna za najbardziej podstawowe rzeczy w Naszym codziennym życiu. 

Jakie są zadania gmin? 

1.      Gmina utrzymuje przedszkola i szkoły podstawowe 

2.      Gmina dba o czystość, o utrzymanie bezpieczeństwa, porządku. 

3.      Gmina buduje i utrzymuje gminne drogi 

4.      Gmina zajmuje się organizowaniem transportu zbiorowego. 

Skąd gmina czerpie dochody ?

Gmina posiada majątek własny np. grunty rolne, grunty pod budowę nieruchomości itd. 

Budżet samorządu ratowany jest też przez budżet państwa oraz z podatków i opłat lokalnych np. z rachunków za ciepłą/zimną wodę czy za dostarczanie ciepła do mieszkań.
 

Budżet obywatelski – wydzielona kwota z budżetu gminnego, gdzie sami mieszkańcy decydują na co przeznaczyć pieniądze. 

Młodzieżowe rady gminne – organ doradczy (np. opiniowanie projektów miejskich) dla urzędu miasta/gminy. 

W powiecie mieszkańcy bezpośrednio wybierają tylko Radę Powiatu (władza stanowiąca i kontrolna) na 5 - letnią kadencję. 

Radni natomiast wybierają zarząd powiatu na czele, którego stoi Starosta - władza wykonawcza. 

Czym się zajmuje powiat? 

1.       Dba o środowisko naturalne 

2.       Utrzymuje niektóre szpitale powiatowe 

3.       Dba o utrzymanie szkół średnich i zawodowych 

4.       Buduje drogi powiatowe 

5.       Zajmuje się ochroną praw konsumenta – np. Powiatowy Rzecznik Konsumenta 

6.       Pomaga w znalezieniu pracy – Powiatowy Urząd Pracy 

Podobnie jak gmina, również powiat czerpie dochody z własnego majątku, z dotacji Rady Ministrów oraz podatków i opłat obywateli.  W skład powiatu wchodzi kilka lub kilkanaście gmin.  

Województwo - w Polsce od 1999 r. mamy 16 województw w tym dwa, które posiadają dwie stolice - województwo kujawsko-pomorskie i województwo lubuskie. 

Województwo jest największą składową samorządu terytorialnego. 

Władzą w województwie dzielą się urzędnicy samorządowi i organa władzy centralnej – na czele z wojewodą. 

Władza w województwie: 

·         Organ stanowiący i kontrolny to sejmik województwa - 5 letnia kadencja. Radni są wybierani w wyborach samorządowych!

·         Organ wykonawczy – jest nim 5 osoby zarząd województwa na czele z marszałkiem województwa. Osoby tworzące zarząd województwa wybierane są przez sejmik.

·         Siedzibą władz jest urząd marszałkowski.

Wojewoda powoływany jest przez premiera, który kontroluje pracę urzędników samorządowych i reprezentuje organ władzy centralnej.  

Czym się zajmuje województwo? 

Przede wszystkim województwa wypełniają te zadania, które przerastają (głównie finansowo) gminy i powiaty oraz rozdzielają środku unijne dla mniejszych jednostek samorządowych - gmin i powiatów. 

                 Co jeszcze? 

1.       Opracowują plan i strategię regionu 

2.       Prowadzenie szpitali specjalistycznych 

3.       Budowa dróg wojewódzkich i autostrad/dróg szybkiego ruchu 

4.       Rozwój i utrzymanie kolej – w Polsce część  województw posiada swoją kolej regionalną np. Koleje śląskie, koleje wielkopolskie, koleje dolnośląskie itd.  

5.       Finansuje miejsca związane z tzw. Kulturą wysoką i edukacją: biblioteki, muzea, opery, teatry, filharmonie.  

Załatwienie sprawy urzędowej to często jedno z trudniejszych i wymagających czynności w życiu człowieka.

Do wizyty w urzędzie można się przygotować należycie np. sprawdzając godziny urzędowania, adresy placówek urzędowych, ze stron urzędu można pobrać część dokumentów itd.

Od kilku lat każdy dorosły Polak może jednak załatwić większość spraw poprzez tzw. e-urząd korzystając z profilu zaufanego – można go podpiąć pod swoje konto bankowe.

Jest to wygodne narzędzie pozwalające na uniknięcie komplikacji i nerwów.

Czym jest korupcja?

To niezgodne z prawem zjawisko, kiedy urzędnik lub inna osoba wykorzystuje swoje stanowisko dla osiągnięcia korzyści np. formie łapówki.
Korupcji dopuszcza się również każdy kto wręcza łapówkę. Nie tylko biorca.

Inne, niezgodne z prawem zjawiska:

- nepotyzm,

- kumoterstwo.

Naród to zbiorowość złożona z ludzi, których łączą wspólne pochodzenie, tradycja oraz kultura. Członkowie narodu zwykle mówią tym samym językiem i mieszkają w jednym państwie.

Dziedzictwo narodowe składa się z elementów związanych z dziejami danego narodu i z jego tradycją np. idee, obyczaje, zabytki, literatura itp.

Tożsamość narodowa – polega na tym, że przedstawiciele danej narodowości mają świadomość  tego, że łącza ich z narodem konkretne więzi.

Ojczyzna to dal danej osoby kraj urodzenia lub zamieszkania albo państwo, z którego pochodzą jego krewni. Człowieka łączą z ojczyzną szczególne więzi uczuciowe.

Ojczyzna lokalna lub mała ojczyzna – to najczęściej okolica, region w którym mieszka dana osoba lub pochodzi. Ludzi żyjących w tym miejscu łączą więzi wynikające z częstych kontaktów oraz z lokalnej tradycji.

Narodowość – to indywidualne, subiektywne poczucie przynależności do danego narodu. Wynika ona m.in. ze znajomości narodowej kultury i z wiedzy o pochodzeniu przodków.

Obywatelstwo – to formalne, prawne przynależenie do danego państwa, w którym obywatel ma pewne prawa i obowiązki wobec państwa i odwrotnie.

Formy nadawania/otrzymywania obywatelstwa

1. Formy podstawowe i z mocy prawa:

- prawo krwi – podstawowa zasada obowiązująca w Polsce otrzymywania obywatelstwa,

- prawo ziemi – w wyjątkowych sytuacjach państwo może skorzystać z tej formy przydzielania obywatelstwa np. w sytuacji znalezienia dziecka na terenie RP, któremu nie można określić obywatelstwa.

2. Naturalizacja:

- prezydent nadaje obywatelstwo w Polsce,

- wojewoda uznaje obywatelstwo,

- minister spraw wewnętrznych przywraca obywatelstwo.

Obecnie tylko sam obywatel może zrzec się obywatelstwa.

Paszport jest dokumentem określającym obywatelstwo.

Wartości obywatelskie –

Mniejszość narodową i etniczną stanowią grupy różniące się pochodzeniem, językiem, kulturą, często też religią od mieszkańców kraju, w którym się znajdują. Są one mniej liczne niż pozostała część ludności Polski, dążą do zachowania swojej odrębności, mają świadomość swojej historycznej wspólnoty.  

Między jedną i drugą istnieje zasadnicza różnica:

1. Mniejszości narodowe to często obywatele innych państw lub osoby odczuwające tzw. tożsamość narodową z państwem, z którego pochodzą. 

2. Mniejszości etniczne nie posiadają własnego państwa i nie dążą do jego utworzenia. Nie odczuwają zwykle przynależności do konkretnego narodu.

Obie mniejszości łączy to, że posiadają obywatelstwo państwa, w którym mieszkają. 

Prawa jednych i drugich są zagwarantowane konstytucyjnie. Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 roku o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym  mniejszości wymienia następujące mniejszości narodowe prawnie uznane na terenie Polski: 

- Białorusini 
- Litwini 
- Czesi 
- Rosjanie 
- Ukraińcy 
- Ormianie 
- Niemcy 
- Słowacy 
- Żydzi

Prawnie uznawane mniejszości etniczne w Polsce to  
- Romowie
- Łemkowie
- Tatarzy
- Karaimi. 

Polonia - mniejszość polska zamieszkująca państwa poza granicami Polski, np. W USA, w Niemczech czy w Wielkiej Brytanii. 

Migrowanie czyli przemieszczanie się ludności w obrębie jednego lub kilku państw. Migracja może mieć charakter długi/stały lub krótki - np. Turystyka. 

Imigrant - to osoba przybywająca do innego kraju w konkretnym celu. 

Emigrant – to osoba opuszczająca swoje państwo w konkretnym celu. 

Czemy emigrujemy? W poszukiwaniu pracy, zmieniamy swoje życie, podróżujemy za rodziną itp. 

 Uchodźca - osoba, która jest imigrantem, ale przybyła do innego państwa przed np. prześladowaniami religijnymi, etnicznymi, politycznymi. W państwie, do którego uchodźca uciekł może mu przyznać status uchodźcy i przyznać azyl polityczny. 

Patriotyzm to szerokie pojęcie oznaczające zwykle umiłowanie, własnej ojczyzny/państwa, poszanowanie tradycji, kultury i chęć oddania życia za swoje państwo. 

Patriotyzm przeciwstawny jest nacjonalizmowi i szowinizmowi. 

Odróżnia się otwartością na inne narody i uznaniem ich suwerenności, a naród jest wspólnym dobrem, wspólną kulturą. 

Patriotyzm to przywiązanie i troska o ojczyznę, na które składa się kilka elementów: bogata historia, państwowość, język, naród i kultura. 

"Przez ojczyznę do ludzkości, nie zaś: dla ojczyzny przeciw ludzkości" 

     Henryk Sienkiewicz 

Rozróżniamy patriotyzm tradycyjny oraz postawy patriotyzmu nowoczesnego np. kibicowanie polskim sportowcom, udział w wyborach, budowanie społeczeństwa obywatelskiego, poszanowanie i przestrzeganie prawa, rzetelne wypełnianie obowiązków obywatelskich, podejmowanie działań na rzecz swojej wspólnoty. 

Czym jest patriotyzm gospodarczy? 

To wspieranie rodzimej gospodarki, płacenie podatków, edukacja ekonomiczna społeczeństwa, kupowanie krajowych produktów czy zakładanie polskich przedsiębiorstw. 

Patriotyzm lokalny - przywiązanie do regionu lub miasta, z którego pochodzimy. 

Nacjonalizm – przekonanie, że dany naród jest najwyższą wartością. To zbiór zasad wg, których interes narodu jest nadrzędny wobec interesu jednostki czy grup społecznych. Państwo narodowe to państwo jednolite. 

Nacjonalizm przedkłada interes własnego narodu nad interes innych narodów - prowadzi do egoizmu. 

Szowinizm – skrajna i najbardziej niebezpieczna odmiana nacjonalizmu – bezkrytyczna postawa wobec własnego narodu przy jednoczesnej wrogości do innych narodów uważanych za gorsze. 

Tolerancja nie oznacza akceptacji czyjegoś zachowania czy poglądów. 

Tolerancja to zgoda na wyznawanie poglądów, z którymi się nie zgadzamy oraz na praktykowanie sposobu życia, którego nie aprobujemy.

To szacunek wobec kogoś lub czegoś, ale niekoniecznie zgadzanie z tym. 

Tolerować można jedynie zjawiska, do których jesteśmy nastawienie negatywnie; nie da się tolerować czegoś w czym nie widzimy nic złego.

Akceptacja natomiast jest zgodą / przytaknięciem, uznaniem i pełną zgodą na pewne zachowanie, pogląd itp. 

Tolerancja jest jedną z podstaw demokracji. Dlaczego?
Tolerancja jest czymś niezbędnym w wolnym społeczeństwie gdyż jest konieczna to pokojowej koegzystencji ludzi o różnych poglądach i postawach.

Prowadzi do budowy zgody i poszanowania ludzi, którzy różnią się między sobą pochodzeniem, kolorem skóry, kultura, religią czy należą do mniejszości seksualnej.

Nietolerancją natomiast jest brak zgody na wyznawanie i głoszenie opinii odmiennych od własnych i wymuszanie na ludziach przyjęcia pewnych poglądów, np. zmuszanie od zaakceptowania czegoś z czym się nie zgadzają.

Nietolerancja może prowadzić do wojen, walk, agresji i ksenofobii - niechęci, wrogości w stosunku do innych ludzi (mniejszości) spowodowanej strachem, niezrozumieniem lub stereotypem*. 

*To uproszczony obraz kogoś lub czegoś; nieprawdziwe przeświadczeniem, że wszystkie lub znaczna część danej społeczności charakteryzujemy się najczęściej złymi cechami itp. 

Inne zachowania nietolerancyjne: rasizm, antysemityzm, homofobia.