Zasady określania wieków na podstawie daty

 

Historia to nauka badająca działalność człowieka w przeszłości. Historią zajmują się historycy.

Jaka może być historia?
1. Historia państw – największa historia. Poznajemy opowieść o królach, wojnach, tego jak żyli inni ludzie.
2. Historia rodziny – poznajemy fakty na temat Naszych dziadków, rodziców itp.
3. Historia prywatna (moja) – jest to opowieść o moim życiu, moich sukcesach i porażkach.

Po co uczymy się historii?
Po co ludziom historia?
Historia uczy Nas o tym jak żyli kiedyś inni ludzie, co jedli, jak mieszkali i walczyli. Uczymy się historii jednak by wyciągać odpowiednie wnioski na przyszłość i nie zatracić pamięci o innych.

Historykom w badaniu dawnych wydarzeń, tego co robił człowiek pomagają inni naukowcy – Archeolodzy.

Archeologia to nauka zajmująca się badaniem (przeszłości) na podstawie wykopalisk czyli tego co stworzył kiedyś człowiek.

Źródła historyczny czyli wszystkie ślady działalności człowieka w przeszłości:

·         Źródła materialne – przedmioty codziennego użytku,

·         Źródła pisane – książki, listy, pamiętniki itp.,

·         Źródła mówione/ustne – opowieści (nie spisane) lecz usłyszane lub nagrane.

Jak historykom pomagają źródła historyczne?
Historyk aby poznać fakt musi zapoznać się z kilkoma źródłami by np. czyta różne księgi na ten sam temat, współpracuje z archeologami, analizuje różne badania. Jednak nie zawsze udaje się poznać ostatecznie prawdę.

Genealogia - nauka o więzach rodzinnych teraz i w przeszłości.

Aby poznać ilu mamy przodków, stworzyć schemat, który ukazuje pochodzenie możemy stworzyć - drzewo genealogiczne.

Rodzina mała - dzieci, rodzice.

Rodzina duża - dzieci z rodzicami oraz dziadkowie, wujostwo.

Przodkowie/krewni - osoby spokrewnione, które mają wspólnego przodka np. praprababcia.

Jak pamiątki rodzinne pomagają nam poznać historię?!
Pamiątki rodzinne (np. fotografie, przedmioty - lusterka, meble) są świetnymi źródłami historycznymi, "opowiadają" pewną historię naszej rodziny, tego jak się ubierali, jak żyli, gdzie mieszkali.

Polska to kraj znajdujący się w Europie Środkowo – Wschodniej.
Stolicą Polski jest miasto Warszawa. Kiedyś były to miasta: Gniezno, Płock, Kraków.
Polska ma dostęp do Morza bałtyckiego oraz pasm gór: Bieszczady, Tatry, Sudety.

Wymień sąsiadów Polski: Rosja, Litwa, Białoruś, Ukraina, Słowacja, Czechy, Niemcy.

Jakie w Polsce istnieją krainy historyczne/regiony?

Czym jest ojczyzna? Jest to kraj, którym żyjemy lub, z którego pochodzimy.
A mała ojczyzna?
To okolica lub miejscowość, w której mieszkamy, do której jesteśmy przywiązani.

Czy zastanawiałeś się nad słowem patriotyzm?
Patriotyzm to chęć poświęcenia się dla ojczyzny np. walcząc za nią, umiłowanie państwu i jego historii.

Oficjalna nazwa Polski: Rzeczpospolita Polska.

Symbole narodowe: flaga biało-czerwona, hymn „Mazurek Dąbrowskiego”, godło/herb narodowy: biały orzeł na czerwonym tle.

Najważniejsze święta narodowe – są to rocznice najważniejszych wydarzeń z historii Polski i Polaków tj.:
- święto niepodległości 11 listopada 1918 r.,
- święto konstytucji 3 – go maja 1791r. i inne.

Legenda to opowieść wymyślona najczęściej przekazywana ustnie następnemu pokoleniu, może zawierać jednak ziarno prawdy.

Najważniejsze polskie legendy: o Piaście Kołodzieju, O Lechu, Czechu i Rusie, O Popielu co go myszy zjadły.

Mieszko I nazywany jest pierwszym historycznym władcą Polan *. Mówimy tak, ponieważ jego imię wymieniają różne dokumenty z tego okresu. Natomiast o przodkach Mieszka wspominają jedynie późniejsi kronikarze.  

Przyczyny - dlaczego Mieszko I przyjął chrzest?
- zagrożenie ze strony Niemiec,
- brak jedności w narodzie polskim - wśród podbitych plemion, 
- chrześcijaństwo mogło zjednoczyć wszystkie inne plemiona Słowian,
- chrzest zwiększał bezpieczeństwo państwa.
 
966 r. historyczna data przyjęcia chrztu przez Mieszka I i początki Polski 
Dobrawa – pierwsza żona Mieszka I (pochodziła z Czech) 
 
Skutki chrztu – co się zmieniło? 
- wzmocniła się pozycja władcy w kraju,
- nowa religia lepiej tłumaczyła życie na świecie,
- brak zagrożenia wojną z innymi państwami,
- do Polski przybywali wykształceni duchowni, którzy nauczali łaciny i religii wśród społeczeństwa.

* Polanie - plemię słowiańskie zamieszkujące dzisiejszą Wielkopolskę, dali początek przyszłemu państwu polskiemu. 

Poganie - czyli niechrześcijanie

Po śmierci Mieszka I w 992 roku władzę w państwie przejął jego najstarszy syn Bolesław I, zwany Chrobrym - oznacza człowieka dzielnego, mężnego.  
 
Z inicjatywy Bolesława Chrobrego w 997 roku została zorganizowana misja chrystianizacyjna. Jej celem było nawrócenie na chrześcijaństwo pogańskiego plemienia Prusów. Misją kierował pochodzący z Czech biskup Wojciech. Prusowie zamordowali misjonarza. Bolesław Chrobry wykupił jego ciało i pochował je w Gnieźnie. Wkrótce papież ogłosił Wojciecha świętym. 

 Zjazd w Gnieźnie - 1000 r. spotkanie cesarza Ottona III i księcia Bolesława: 

- Cesarz modlił się przy grobie św. Wojciecha

- W trakcie uczty włożył diadem cesarski na głowę Bolesława 

W trakcie zjazdu w Polsce utworzono: arcybiskupstwo w Gnieźnie i trzy biskupstwa –       w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. 

Koronacja królewska - w 1025 r. książę Bolesław koronował się na pierwszego w historii Polski króla. Zmarł niestety tego samego roku.  
Pozostawił swojemu synowi Mieszkowi II kraj silny, powiększone o nowe ziemie, ale i skłócone z sąsiadami- z Czechami i Rusinami.

Władzę po królu Władysławie Łokietku (zjednoczył on Polskę po okresie rozbicia dzielnicowego) w Królestwie Polskim odziedziczył jego syn Kazimierz . 

Państwo polskie było wyniszczone długotrwałymi wojnami, co nie sprzyjało rozwojowi gospodarczemu. Jednak król okazał się dobrym gospodarzem 

Był ostatnim władcą z dynastii piastowskiej na polskim tronie. 

Król Kazimierz Wielki zadbał przede wszystkim, by dla lepszego zagospodarowania jego kraju powstały nowe osady-miasta murowane oraz rozpoczął budowę ceglanych, kamiennych zamków - szczególnie na granicach państwa czyli tzw. Orle Gniazda. 

Król uporządkował również prawo, obowiązujące wszystkich mieszkańców, rozpoczął wybijanie polskiej monety, sprzedawał nadwyżki soli i ołowiu wydobywanych w Polsce - dzięki czemu powiększał się skarbiec. 

W 1364 r. w Krakowie powstałą pierwsza polska uczelnia wyższa - Akademia Krakowska. 

W tym samym roku doszło też do zjazdu monarchów europejskich – uczta u Wierzynka.  

Po śmierci Kazimierza Wielkiego władzę objął Ludwik Andegaweński, który pochodził z Węgier. 

Ponieważ władca ten nie miał syna, po jego śmierci szlachta wybrała na króla Polski Jadwigę Andegaweńską. Młoda władczyni ukochała swoją nową ojczyznę, była dobrze wykształcona, zaręczono ją z księciem austriackim. 

 Polacy szukali jednak innego sojusznika niż Austrię.  
 

Przyczyny Unii Polski z Litwą: 
- Królestwo Polskie od wschodu najeżdżali pogańscy Litwini. Po unii zakończyłyby się napady.
- Wspólny sojusz przeciw Zakonowi Krzyżackiemu.
- Polacy chcieli odzyskać dostęp do morza Batyckiego.
- Dla Litwy zagrożeniem było również Wielkie Księstwo Moskiewskie.
- Litwa przyjęłaby chrzest od państwa polskiego.

Jadwidze wybrano za męża litewskiego księcia Jagiełłę. W 1385 r. oba państwa podpisały unię w Krewię czyli dokument łączący oba kraje we wspólnym interesie.  
 
W 1386 r. Jadwiga wyszła za mąż za Jagiełłę, który przyjął chrzest i nowe imię - Władysław.  

Oba kraje połączyły się na ponad 400 lat - walcząc wspólnie przeciwko Krzyżakom. 

Po śmierci kosztowności Jadwigi przekazano na odbudowę Akademii Krakowskiej – tak powstał Uniwersytet Jagielloński. 

1. Unia Polski z Litwą była wielkim ciosem dla zakonu krzyżackiego. Te połączone państwa miały dość siły, by być wyrównanym przeciwnikiem Krzyżaków. Mimo to zakon krzyżacki dążył do wojny, która wybuchła w 1409 roku i trwała do 1411 roku.

Dlaczego doszło do wojny?
Przyczyny:

- wrogowie Krzyżaków (Polska i Litwa) połączyli siły i Zakon nie miał powodów by atakować pogańskiej Litwy
- Polska chciała dalej odzyskać Pomorze Gdańskie
- Polacy pomogli zagrożonej Litwie w kolejnych krzyżackich najazdach.

2. Polski król Władysław Jagiełło i wielki książę litewski Witold stawili czoło zakonowi w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. Polacy i Litwini odnieśli wielkie zwycięstwo zadając wrogowi potężną klęskę. Zginął sam wielki mistrz krzyżacki i większość ważniejszych dostojników.

3. W 1411 roku zawarto pierwszy pokój toruński, ale nie odzyskano Pomorza Gdańskiego.

4. Kolejną ważną wojną z zakonem była wojna trzynastoletnia prowadzona w latach 1454-1466, którą zakończył II pokój toruński (1466). To wtedy Polska odzyskała Pomorze Gdańskie, a samo miasto Gdańsk stał się naszym oknem na świat. Z portu gdańskiego wypływało w świat polskie zboże i inne towary.

Akademia Krakowska czyli Uniwersytet Jagielloński.

Swoją nazwę najbardziej znana uczelnia w Polsce zawdzięcza hojności króla: Jadwigi i Władysława Jagiełły.

Czego uczono na Akademii?

Teologii, matematyki, astronomii, prawa, medycyny. Na uczelnie przybywali żacy (student) z całej Europy i dzięki znajomości łaciny mogli uczyć się i rozmawiać z innymi żakami.

Nauka była żmudna i ciężka. Żacy musieli dużo zapamiętywać z wykładów, zajęcia trwały wiele godzin w mało przyjaznych warunkach – siadano na słomie lub w ławach. Książki posiadali tylko wykładowcy.

Najbardziej znanym żakiem Akademii był urodziny w Toruniu Mikołaj Kopernik.

„Wstrzymał słońce, ruszył ziemię”

Odkrycia M. Kopernika:

- Ziemia jest okrągła

- Ziemi wraz z innymi planetami krąży wokół słońca

- Ziemia obracał się wokół własnej osi.

 

Zygmunt II August był ostatnim królem z dynastii Jagiellonów. Po jego bezpotomnej śmierci trzeba było wybrać nowego władcę. 

Wolna elekcja - wybór króla przez szlachtę w trakcie trwania sejmu. 

Pierwszym elekcyjnym królem został Henryk Walezy (francuz), który po roku uciekł do Francji. 

Drugim elekcyjnym królem został Stefan Batory + jego małżonka Anna Jagiellonka.  

 

Król Batory pochodził z Węgier z Siedmiogrodu okupowanego przez Turcję. 

Jednak to z Moskwą władca musiał prowadzić wojnę - po zajęciu polskich Inflant. 

 

Wojna z Moskwą 1577 – 1582 r. 

Wojna wygrana dla Polski - obroniliśmy polskie ziemie. 

Jan Zamoyski – polski szlachcic, sekretarz króla, wielki hetman koronny i kanclerz koronny Stefana Batorego - dowódca armii polskiej m.in. spod Pskowa. 

Jan Zamoyski należał do polskiej magnaterii – najbogatszej szlachty; zbudował jedno z piękniejszych polskich miast - Zamość z renesansowym rynkiem i ratuszem.  

Wiek XVII nazywany jest wiekiem wojen Rzeczpospolitej. Z kim tak wojowaliśmy? Z Rosją, z Turkami, z Kozakami (na Ukrainie) i kilka razy ze Szwecją. 

Co oznacza pojęcie potop? 

Potop nawiązuje do pojęcia XIX wiecznego pisarza Henryka Sienkiewicza opisującego nagły, krwawy i wyniszczający Nasz kraj najazd Szwedów w latach 1655-1660. 

Dlaczego doszło do wojny? Kilka słów o przyczynach.

W Polsce rządził Jan Kazimierz. Ponieważ ojciec był Szwedem to i Jan rościł sobie pretensje do tronu szwedzkiego – to pierwsza przyczyna wojny. 

Drugą przyczyną była chęć stworzenia z Bałtyku wewnętrznego jeziora Szwecji, a w tych planach przeszkadzała Rzeczpospolita.

Trzecim powodem było osłabienie Polski wcześniejszym najazdem Moskwy na Nasze ziemie - w 1654 r. Rosja zaatakowała od strony Litwy. 

Tak osłabiony kraj w 1655 r. zaatakowała Szwecja, niszcząc Toruń, Warszawę czy Kraków. Szwedów poparła część szlachty co było zdradą, a król zbiegł na Śląsk. 

Obrona Jasnej Góry - obrona klasztoru w Częstochowie - ważnego dla katolików miejsca. Był to pierwszy, duży sukces Polaków w wojnie. 

Stefan Czarniecki został dowódca obrony kraju. Prowadził wojnę szarpaną - wojna partyzancka (atakował znienacka i się wycofywał).  Dzięki jego działaniom i zwycięstwom, król Polski powrócił do Kraju. 

Ostatecznie w 1660 r. Polska podpisała pokój w Oliwie. 

Skutki najazdu Szwedów: 

1. Spalone miasta, wsie, pola uprawne 
2. Wymordowanie części mieszkańców 
3. Zrabowanie/wykradzenie majątków  
4. Podziały wśród szlachty 
5. Osłabienie króla - który ostatecznie oddał polską koronę