• Notatki kl. 7


        • Europa po okresie napoleońskim. Kongres wiedeński.

        •  

          Po upadku Napoleona państwa zwycięskie chciały przywrócić porządek sprzed epoki cesarza.

          W latach 1814-15 w Wiedniu obradował kongres pod przewodnictwem Rosji, Prus, Austrii.
          Politycy dążyli do:

          -  przywrócenia Starego Ładu (monarcha i kościół mają największą władzę i nie musza się nią dzielić), - zmiany granic sprzed rewolucji
          - niedopuszczenie do wybuchów kolejnych rewolucji.

          Kongres oparto na dwóch zasadach:

          - legitymizmu – królem lub księciem mogły zostać tylko osoby pochodzące z królewskiego/szlacheckiego rodu. Władca rządzi z „Bożej łaski”,
          - równowaga sił – aby nie wybuchły kolejne rewolucje lub wojny żadne państwo nie może być silniejsze od pozostałych.

          W 1815 r. Rosja, Prusy i Austria stworzyły tzw. „Święte Przymierze” – miały stać na straży pokoju, zasad kongresu i przyjętych postanowień.

          Rewolucja francuska oraz Napoleon Bonaparte pozostawiły po sobie rozbudzoną świadomość narodową oraz prawa – zrównujące wszystkich ze szlachtą i kościołem. Kongres wiedeński nie interesował się potrzebami najbiedniejszych i najsłabszych, którzy nie chcieli oddawać nadanym im praw. Młodzi buntownicy, studenci, ludzie wykształceni pobudzali świadomość narodową w swoich krajach i tworzyli ruchy narodowe.

          Po drugiej stronie stali konserwatyści – ludzie, którzy byli przywiązani do „starych porządków”, nie chcieli      i bali się zmian.

          Władcy, aby nie doprowadzić do wybuchów kolejnych walk wprowadzali w swoich krajach:

          - cenzurę prasy, książek – ograniczanie wolności słowa,
          - policję, często tajną, która miała rozbijać tajne związki i walczyć z ruchami narodowymi.

          1830 r.:
          - lipiec – wybuch sprowokowanej przez fr. burżuazję rewolucji, w wyniku, której obalono króla, a lud Paryża nie zyskał nic,
          - sierpień – wybuch rewolucji w Niderlandach: Belgia (katolicka) vs. protestancka Holandia. W wyniku rewolucji Belgia ogłosiła niepodległość.

           

        • Wiosna Ludów w Europie

        • Dlaczego? Powody
          - Klęska urodzaju w Europie i głód w poszczególnych państwach
          - Obywatele poszczególnych państwa chcieli żyć w republice, gdzie władca musi podzielić się władzą z pozostałymi, nie tylko z burżuazją
          - Rewolucja lutowa we Francji.

          Europa ponownie odczuła wydarzenia zapoczątkowane we Francji.

          Wiosna Ludów to okres wydarzeń – rewolucji, które przeszły przez Francję, Węgry, Austrię, Prusy i Włochy w latach 1848-49. Miały trzy główne powody: społeczne, ustrojowe i narodowe.

          We Francji z powodu rewolucji lutowej obalono monarchię (króla). Lud niestety nie odczuł zmian. Nowy prezydent ogłosił się szybko cesarzem co spowodowało, że Francja stała się znowu monarchią. W kraju wprowadzono powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn.

          Włosi pragnęli wyzwolenia swoich terenów spod panowania Austrii i zjednoczenia oraz ograniczenie roli władcy. W północnej części kraju wybuchła wojna z Austrią przegrana dla Włochów. Próbowano obalić władzę papieża, któremu na pomoc ruszyły wojska francuskie.

          Węgrzy pragnęli autonomii dla siebie, wolności słowa i uwolnienia więźniów politycznych. Na pomoc Austrii ruszyła armia rosyjska. Obie armie pokonały powstańców węgierskich na czele, których stanął Polak Józef Bem. Po wszystkim Węgrzy stali się prowincją Austrii.

          Prusy – w wyniku starć w Berlinie król Pruski wypuścił więźniów i ogłosił konstytucję. Nie przyjął jednak korony prowadzącej do zjednoczenia Niemiec.
          Król zmienił konstytucję, która nadała większa prawa bogatym i konserwatystom.

          W Austrii powstania wybuchały w kilku miastach. Władca wprowadził uwłaszczenie chłopów, zniósł cenzurę i wprowadził konstytucję. Mimo to musiał abdykować. Nowy cesarz wprowadził nową konstytucję, przywrócił cenzurę, wojskiem stłumił dalsze bunty.

          Skutki wiosny ludów
          - część państw stała się monarchiami konstytucyjnymi,
          - osłabł autorytet władców,
          - część obywateli poczuła czym jest demokracja, dalej rozwijała się świadomość narodowa,
          - po raz pierwszy usłyszano głos robotników.

        • Rewolucja przemysłowa

        • 1. Wielka Brytania została nazwana "Warsztatem świata"

          - państwo to było zamożne i miało stabilną politykę,
          - w kraju były bogate złoża węgla i rud żelaza, bez których przemysł nie istnieje,
          - kolonie brytyjskie przynosiły ogromne zyski, szczególnie Indie,
          - REWOLUCJA AGRARNA polegająca na zastąpieniu "trójpolówki" tzw. płodozmianem.

          2. Maszyna parowa zastępowała pracę ludzkich mięśni, siłę wiatru i wody co przyspieszyło rozwój miast i przemysłu. Pierwsze maszyny parowe używano w kopalniach.
          Gdzie jeszcze wykorzystywano jej działanie?
          a. Transport lądowy - kolej.
          b. Transport rzeczny - parowce.

          3. Kolej, parowce przyspieszyły zmiany rewolucji przemysłowej tzn. budowano nowe kopalnie, huty, fabryki. Dzięki wydobyciu węgla, stali i fabrykom powstawały nowe lokomotywy, zatem inwestowano również w transport osób i surowców/produktów.

          4. Zmiany w przemyśle spowodowały też powstanie nowej klasy społecznej tj. klasy robotniczej. W trakcie rewolucji przemysłowej trwał konflikt i tarcia pomiędzy burżuazją (klasa średnia) czyli właścicielami fabryk a robotnikami pracującymi na zysk właściciela. Robotnicy nie posiadali żadnych praw, nie istniała pomoc socjalna. Do tego w wielu fabrykach pracowały również dzieci.
          W XIX w. robotnicy zaczęli się zrzeszać tworząc "związki zawodowe".

          Skutkiem rewolucji przemysłowej było ogromne zanieczyszczenie: powietrza, wody, ziemi. Zauważalne stały się również ogromne różnice pomiędzy mieszkańcami miast: bogata burżuazja i biedota miejska, bezdomni i żebracy. Nikt jednak nie zwracał na to uwagi - liczył się zysk i ogromny skok cywilizacyjny XIX w.

           

        • Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim

        • Jak wyglądało życie w Królestwie Polskim?
          1. Książe Ksawery Drucki-Lubecki uporządkował system podatkowy, ściągnął długi i wprowadził nowe opłaty.
          Na ziemiach Kongresówki powstawały szkoły, choć liczba uczniów była niewielka. Działał Uniwersytet Warszawski jednak naukę car stopniowo ograniczał.

          2. W Królestwie rozwijała się polska nauka i kultura m.in. swoje dzieła pisał A. Mickiewicz a utwory pisał F. Chopin.

          3. Politycznie sytuacja się pogarszała gdyż car nie zwoływał sejmu, wprowadzał cenzurę i tajną policję.

          Wielkie Księstwo Poznańskie

           

          istniała autonomia
          m.in. polski był jęz. urzędowym           Polak był namiestnikiem        istniały polskie urzędy      rolnictwo
                                                                                                                                                                   przemysł były
                                                                                                                                                                 zacofane

          Galicja
           

          Nie było żadnej autonomii                  Galicja była na skraju Cesarstwa                               mieszkańcami byli:
                                                                dlatego cesarz nie dbał o rozwój tych terenów              Polacy, Żydzi i Ukraińcy

           

          Rzeczpospolita Krakowska
          była zarządzana przez trzy mocarstwa
          posiadała dużą swobodę polityczną
          rozwijała się na tych ziemiach polska kultura i działał uniwersytet

           

        • Powstanie listopadowe

        • Przyczyny powstania:

          - chęć odzyskania niepodległości
          - łamanie przez cara postanowień konstytucji Królestwa Polskiego w tym niezwoływanie sejmu, cenzura
          - znęcanie się nad polską armią przez księcia Konstantego
          - świadomość narodowa wśród młodych studentów, inteligencji i żołnierzy
          - próba wysłania polskiej armii do tłumienia rewolucji np. w Belgii

           

          Przebieg walk
          Wybuch powstania – Warszawa 29/30.11.1830 r.
          Powstanie listopadowe    wojna polsko – rosyjska
           

          Bitwy: pod Dębem Wielkim                                                 dyktatorzy/dowódcy walk:
                      pod Grochowem                                                        gen Józef Chłopicki
                      pod Wawrem                                                             gen. Jan Skrzynecki
                      pod Iganiami                                                              gen. Ignacy Prądzyński
                      pod Ostrołęką
                      obrona Warszawy

           

          Skutki powstania listopadowego:
          - kary śmierci dla dowódców lub zsyłki na Syberię – początek rusyfikacji
          - konfiskata majątków
          - likwidacja polskiej armii i sejmu
          - zniesienie konstytucji i zastąpienie jej Statutem Organicznym
          - Królestwo Polskie zostało włączone do Imperium Rosyjskiego – stało się integralną częścią Rosji
          - zachowano język polski
          - na koszt Polaków wybudowano w Warszawie Cytadelę
          - na koszt Polaków utrzymywano w Królestwie stałą, ros. armię.

           

        • Wielka emigracja

        • Słownik pojęć:

          Uchodźca – osoba zmuszona do opuszczenia własnego kraju z powodów prześladowań lub groźby śmierci.

          Wielka Emigracja – oznacza emigrację tysięcy Polaków po powstaniu listopadowym, głównie żołnierzy i ludzi kultury do innych krajów: Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii, krajów niemieckich.

          Dlaczego Wielka Emigracja? Ze względu na ilośc osób jaka opuściła kraj oraz jak ważni ludzie (politycy, oficerowie, artyści) wyjechali po powstaniu.

          Emisariusz – wysłannik, który zbiera informacje na temat sytuacji panującej na jakimś terenie.

          Polacy, którzy znaleźli się na obczyźnie w zdecydowany sposób współpracowali ze sobą, pomagali sobie w trudnych sytuacjach życiowych, pomagali w znalezieniu się w obcej rzeczywistości. Jednak na tle politycznym widać było różnice w poglądach na temat przyszłości Polski.

          Pierwsze stronnictwa polityczne

           

          Na ziemiach polskich, na których zanikło życie polityczne, ogromne znaczenie mieli emisariusze księcia Czartoryskiego i TDP, którzy oprócz zbierania informacji, agitowali i informowali Polaków o sytuacji w innych częściach Europy.

          Dwaj wybitni emisariusze: Szymon Konarski i ksiądz Piotr Ściegienny próbowali zwołać spiskowców, zbuntować ludzi i wywołać powstania jednak zostali schwytani

          Polski mesjanizm – pojęcie utworzone przez A. Mickiewicza porównujące Polskę do Chrystusa umierającego na krzyżu; wyznaczające narodowi polskiemu misję zbawienia ludzkości i funkcję duchowego przywódcy.

           

           

        • Powstanie krakowskie. Rabacja galicyjska.


        • Powstanie styczniowe

        •  

          1. Królestwo Polskie przed wybuchem powstania.
          a) Po przegranej wojnie krymskiej car Aleksander II zaczął przeprowadzać reformy w Rosji: Zniesiono poddaństwo chłopów, zreformowano sądownictwo i administrację. Reformy te nazwano odwilżą posewastopolską.

          b) Polacy liczyli na ustępstwa cara wobec narodu polskiego i autonomię. Car ogłosił amnestię dla więźniów politycznych, pozwolił na otwarcie Akademii Medyko – Chirurgicznej i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, nie zgadzał się jednak na jakiekolwiek ustępstwa polityczne.

          c) Od 1860 r. w Królestwie Polskim dochodziło do licznych manifestacji patriotycznych co
          powodowało zaostrzenie represji wobec Polaków. Manifestacja w Warszawie skończyła się rzezią zabito ponad 100 osób.

          Ogłoszono wówczas żałobę narodową – patrioci ubierali na czarno, zaczęto obchodzić uroczyście rocznice wydarzeń historycznych, śpiewano pieśni narodowe a manifestacje przeniosły się do kościołów.

          2. Przyczyny powstania styczniowego – bezpośrednia przyczyną powstania styczniowego było ogłoszenie branki czyli nadzwyczajnego poboru do wojska przez Aleksandra Wielkopolskiego.
          Poborem mieli zostać objęcie wszyscy młodzi ludzie podejrzani o działalność konspiracyjną.

          3. Wybuch i przebieg powstania – czyli około 1200 potyczek
          a) 22 stycznia 1863 r. Komitet Centralny Narodowy przekształcił się Tymczasowy Rząd Narodowy i wydał Manifest, w którym: wezwał obywateli pod broń, ogłosił dwa dekrety uwłaszczeniowe dla chłopów.

          b) Pierwszym dyktatorem powstania został przybyły z Paryża Ludwik Mierosławski, który wkrótce opuścił kraj. Drugim dyktatorem został Marian Langiewicz, którego oddział odniósł kilka sukcesów na początku powstania. Niestety wkrótce został on zmuszony do przekroczenia granicy austriackiej.


          d) Na jesieni 1863 r. powołano kolejnego dyktatora. Został nim Romuald Traugutt, który wydał dekret o reorganizacji sił zbrojnych i utworzył regularną armię powstańczą. Został on jednak w kwietniu 1864 r. aresztowany, a w sierpniu stracony. Powstanie chyliło się ku upadkowi.
           

          3. Skutki powstania styczniowego.
          § aresztowano powstańców i zsyłano na Sybir - skazano ich na katorgę (ciężkie prace przy wyrębie lasu itp),
          § konfiskowano majątki uczestnikom powstania,
          § przekazywano skonfiskowaną ziemię w ręce urzędników carskich,
          § wprowadzono stan wojenny na 50 lat,
          § zlikwidowano odrębność Królestwa Polskiego: zlikwidowano Królestwo a na jego miejscu powstała prowincja rosyjska Kraj Przywiślański, w której władzę sprawował generał – gubernator. Prowincja ta została podzielona na 10 guberni. Zlikwidowano wszystkie polskie urzędy,
          § na ziemiach polskich nasiliła się rusyfikacja.

           

           

        • Sytuacja Polaków w  zaborach

        • Sytuacja Polaków w zaborze rosyjskim po upadku powstania styczniowego

          1. Postawy Polaków w zaborze rosyjskim po upadku powstania styczniowego

            a. załamanie się wiary w możliwość odzyskania niepodległości  w drodze zbrojnego powstania

            b. rośnie znaczenie programu pracy organicznej – pokojowa forma oporu wobec zaborcy; dążenie do reform i postępu gospodarczego i pracy u podstaw – kształcenie i rozbudzanie świadomości wśród narodu.

            c. pozytywizm – ruch filozoficzny, który promował pracę organiczną i pracę u podstaw jako działania prowadzące do gospodarczego i kulturalnego rozwoju kraju.

          Rusyfikacja to polityka władz carskich, której celem było wynarodowienie Polaków i innych narodów

          Metody rusyfikacyjne

           – wprowadzenie języka rosyjskiego jako języka urzędowego

           – wprowadzenie języka rosyjskiego jako języka wykładowego w szkołach

          – wywłaszczenia (pozbawienie majątku) i wysiedlenia

           

          Sytuacja Polaków w zaborze pruskim

           1. Sytuacja ziem zaboru pruskiego

            a. w 1871 r. – Wielkopolska i Pomorze Gdańskie zostały włączone w skład Cesarstwa Niemieckiego

          2. Kulturkampf – walka Otto von Bismarcka z wpływami Kościoła katolickiego w cesarstwie niemieckim (1871–1878 r.)

            a. ustanowienie ustaw, które wprowadzały kontrolę państwową nad Kościołem

            b. w zaborze pruskim walka z Kulturkampfem była tożsama z walką w obronie polskości

          3. Germanizacja

            b. rugi pruskie – deportowanie (wydalanie) Polaków spoza zaboru pruskiego

            c. działalność Komisji Kolonizacyjnej (od 1886 r.)

              – wykup majątków polskich

              – sprzedawanie ich osadnikom niemieckim

            d. walka z językiem polskim

              – wprowadzenie obowiązkowej nauki języka niemieckiego w szkołach

              – zniesienie języka polskiego w szkołach

              – wprowadzenie języka niemieckiego jako języka urzędowego

              – wprowadzenie obowiązku nauczania religii w języku niemieckim

              – „ustawa kagańcowa” – obowiązek używania języka niemieckiego podczas zgromadzeń publicznych

          4. Walka Polaków z germanizacją

            a. działalność polskich banków i spółdzielni – praca organiczna

            b. sprzeciw Michała Drzymały wobec zakazu budowy domu – mieszkał w wozie cyrkowym

            f. strajk dzieci wrzesińskich przeciwko obowiązkowi nauki religii w języku niemieckim –    1901 r.

          Autonomia Galicji

          1. Polacy wobec zaborcy austriackiego

            a. w sferach rządowych Galicji dominowały postawy ugodowe  – hasło trójlojalizmu - postawa części społeczeństwa po upadku powstania styczniowego, polegająca na wyrzeczeniu się dążeń niepodległościowych za cenę ekonomicznych i kulturalnych ustępstw ze strony zaborców.

          4. Sytuacja gospodarcza Galicji

            a. Galicja była najsłabiej rozwiniętym regionem polskim – tzw. „nędza galicyjska”

        • Zjednoczenie Włoch i Niemiec w XIX w.

        • Zjednoczenie Włoch 1859-1870 r.

          Zjednoczenie Niemiec 1864-1871 r.

          Przyczyny zjednoczenia
           

          * Wszystkich Włochów łączyła wspólna

          tradycja, kultura i język.

          * Bardzo silne było poczucie przynależności do

          jednego narodu.

          * Północne państwa włoskie były bogatsze –

          rozwijał się w nich przemysł. Liczne granice

          celne hamowały jego rozwój.

          * Zjednoczone Włochy mogły przyłączyć się do

          walki o kolonie.

          - Wszystkich Niemców łączył wspólny język,

          tradycja i kultura

          - Silne poczucie wspólnoty narodowej

          rozbudzonej poprzez wojny napoleońskie.

          - Rozwój przemysłu prowadził do rozbudowy

          kolei, która połączyła państwa niemieckie

          - Dążono do zjednoczenia by zrealizować plany

          mocarstwowe Prus i przyłączyć się do walki o

          kolonie.

          Koncepcje zjednoczenia
           

          Istniały dwie koncepcje zjednoczenia Włoch:
           

          a) jako republiki – jej twórcą był Giuseppe

          Garibaldi. Chciał zjednoczenia na drodze

          rewolucji.

          b) jako federacji państw – jej twórcą był premier Królestwa Sardynii (Piemontu) – Kamil Cavour i Wiktor Emanuel II – zjednoczenie pod przywództwem Królestwa Sardynii

          Istniały dwie koncepcje i dwa ośrodki

          zjednoczenia Niemiec:
           

          a) Cesarstwo Austriackie chciało by Niemcy były luźną federacją państw pod przywództwem

          Austrii

          b) Prusy dążyły do zjednoczenia wszystkich

          państw niemieckich pod władzą króla Prus i

          by odrodziło się cesarstwo niemieckie

          Etapy zjednoczenia
           

          1859 r. – sojusz Królestwa Sardynii z Francją

          przeciwko Austrii. Wojna z Austrią zakończona

          przyłączeniem do Sardynii Lombardii

          1860 r. – powstanie w Królestwie Obojga Sycylii przeciwko królowi. Na pomoc powstańcom wyruszyła wyprawa „tysiąca czerwonych koszul” na czele z Garibaldim, który opanował cały kraj i oddał go we władanie króla Sardynii.

          1861 r. – powstanie zjednoczonego Królestwa

          Włoch, na czele z Wiktorem Emanuelem II.

          Poza granicami jedynie Rzym oraz Wenecja.

          1866 r.– po klęsce Austrii w wojnie z Prusami do Włoch przyłączono Wenecję

          1870 r. – podczas wojny francusko-pruskiej Włosi zajęli Rzym, w którym stacjonowały wojska francuskie. Rzym ogłoszono stolicą kraju.

          1864 r. – Austria i Prusy zawarły sojusz i

          wypowiedziały wojnę Danii o księstwa

          Szlezwik i Holsztyn, którą wygrały. Prusy

          otrzymały Szlezwik.

          1866 r. – Prusy wypowiedziały wojnę Austrii by

          pozbyć się konkurenta. Zwycięstwo Prus

          zapewniło im przywództwo w państwach

          niemieckich. Do Prus przyłączono Holsztyn.

          1867 r. – utworzenie Związku

          Północnoniemieckiego pod hegemonią Prus.

          Do Związku przystąpiły wszystkie państwa

          uznające zwierzchność Prus. Katolickie

          państwa południowoniemieckie zawarły z

          Prusami sojusz.

          1870-71 r. – wojna francusko – pruska. Cesarz francuski nie zgadzał się na wzrost potęgi Prus. Sprowokowana przez kanclerza Prus Otto von Bismarcka Francja wypowiedziała wojnę Prusom, którą przegrała. Do Niemiec przyłączono Alzację i Lotaryngię.

          1871 r. – powstało Cesarstwo Niemieckie

          utworzone w Wersalu. Cesarzem został król

          Prus Wilhelm I.

          Skutki zjednoczenia

          Nastąpiła zmiana układu sił w Europie – powstały dwa nowe państwa, z których jedno
          pretendowało do rangi mocarstwa (Niemcy). Przystąpią one do walki o kolonie i nowy podział
          świata co doprowadzi do wybuchu I wojny światowej.

           

        • Wojna secesyjna w USA

        • Secesja - odłączenie; określenie używane najczęściej dla podkreślenia odłączenia się południowych stanów od Unii.

          Północ - stany uprzemysłowione, miasta rosły w siłę, powstawały linie kolejowe, na początku XIX w. zniesiono niewolnictwo, w siłę rósł ruch abolicjonistów.

          Południe - stany rolnicze, handlowały bawełną gł. z Europą, rozwijało się niewolnictwo, rósł handel ludźmi, powstawały ogromne plantacje, a ich właściciele (plantatorzy) zatrudniali farmerów. Mieszkańcy południa sprzeciwiali się abolicjonizmowi.

          Abolicjonizm – ruch, którego celem była likwidacja handlu ludźmi oraz niewolnictwa.

          Rasizm – nienaukowe twierdzenie wywyższające jedna rasę nad inne: rasę białą ponad inne rasy np. czarną. Rasizm był podstawą niewolnictwa.

          Przyczyny wojny
          - południe sprzeciwiało się zniesieniu niewolnictwa i handlu ludźmi w obawie przed bankructwem (kto miałby pracować?),
          - południe odrzucało styl życia i modę stanów północnych,
          - na prezydenta USA wybrano republikanina Abrahama Lincolna - abolicjonistę,
          - przyczyna bezpośrednia - odłączenie się Karoliny Południowej od USA w 1860 r., następnie w 1861 r. uczyniło tak jeszcze 10 stanów - powstały Skonfederowane Stany Ameryki.

          Przebieg - wojna trwała w latach 1861 - 1865
          Wojnę rozpoczęli żołnierze Konfederacji. Wojna z góry była przesądzona na zwycięstwo Unii m.in. po blokadzie wszystkich portów południowych stanów. Taka sytuacja powodowała powolny upadek gospodarki stanów południowych i głodu. W trakcie wojny w 1863 r. proklamowano poprawkę znoszącą niewolnictwo w całych Stanach Ameryki. W wojnie wykorzystano taktykę spalonej ziemi, która przesądziła ostatecznie o zwycięstwie stanów Unii.

          Skutki:
          1. Niewolnictwo w stanach południowych zamieniono w segregację rasową - rozdzielenie białych od "kolorowych" mieszkańców USA i odebranie afroamerykanom większości praw i przywilejów.
          2. Powstanie rasistowskich organizacji np. Ku Klux Klan.
          3. Do konstytucji USA dopisano XIII poprawkę znoszącą niewolnictwo.
          4. Zabójstwo prezydenta Lincolna.

        • Kolonializm w XIX w.

        • Kolonializm - proces tworzenia i utrzymania wielkich posiadłości pozaeuropejskich (kolonii) w XIX w.

          Imperializm - budowa i utrzymywanie imperiów w epoce nowożytnej – utrzymywanie i rozwijanie kolonii w XIX w przez wielkie imperia europejskie.

          Koniec XIX wieku to powstanie nowych mocarstw europejskich;

          Największe państwa kolonialne: Wielka Brytania, Francja, Belgia, Holandia. Niemcy pod koniec XIX w. stworzyli swoje pierwsze kolonie gł. w Afryce.

          Przyczyny kolonializmu

          - chęć poznania nowych terenów i wzbogacenie się na nowych ziemiach,

          - poszukiwanie  surowców np. złota, srebra, miedzi,

          - ambicje mocarstwowe/rywalizacje państw europejskich

          - nawracanie na chrześcijaństwo innych ludów.

          Kolonizacja Afryki - światowe mocarstwa uznały Afrykę za ziemię niczyją. Za podarowanie wodzom plemiennym darów z Europy Ci pozwalali na podporządkowanie ziem i swoich ludzi nowym właścicielom np. Brytyjczykom, Francuzom itd. Następnie Europejczycy dzielili pomiędzy siebie poszczególne tereny zakładając ogromne kolonie.

          Skutek kolonizacji/imperializmu XIX - wiecznego:

          - podział świata między kilka mocarstw,

          - konflikty między mocarstwami o ziemie i wpływy.

           

          Wielka Brytania - najsilniejsze mocarstwo kolonialne - brytyjskie kolonie sięgały od

          Australii po Amerykę Północną i od Południowej Afryki po Azję - Indie (Indie - perła w

          koronie brytyjskich kolonii). Indie były najlepszym i największym rynkiem zbytu angielskich

          produktów, jednocześnie dzięki kolonizatorom Hindusi mieli pracę - jako kupcy, urzędnicy.
           

          Powstanie Mahdiego - Sudan 1881 - 1899 r.: powstanie Sudańczyków przeciw Egiptowi.

          Europejczycy a tubylcy: Europejczycy jako chrześcijanie i rasa biała uważali się za najlepszych i godnych ludzi by nieść pozostałym ludom oświecenie i cywilizację. Budowali więc szpitale, drogi, szkoły i linie kolejowe, uczyli zasad chrześcijaństwa, wprowadzali obyczaje europejskie itd. Udało się ograniczyć przede wszystkim rozwój chorób, poprawiono warunki sanitarne miejscowej ludności.

          Jednocześnie mieszkańców kolonii traktowano z pogardą i zamieniano ich w niewolników. Najobrzydliwszym przykładem europejskiego rasizmu było tworzenie w stolicach państw Europy Zachodniej ZOO, gdzie w klatkach zamykano tubylców ściągniętych z Afryki.

           

        • Nowe idee w Europie

        • Ideologia – zbiór poglądów na funkcjonowanie państwa.

          Nowe idee: liberalizm, socjalizm: komunizm (radykalni) i socjaldemokracja (umiarkowani demokraci), chadecja, konserwatyzm, anarchizm.

          1. W 2 poł. XIX wieku każde duże przedsiębiorstwo dążyło do uzyskania monopolu, czyli opanowania produkcji jakiegoś towaru. Mogłoby wtedy narzucać ceny. To doprowadzało do nadprodukcji – towaru było więcej niż ludzie mogli kupić, a w konsekwencji pojawiały się kryzysy gospodarcze.

          Dola robotników była w ogóle ciężka. Pracowali ponad siły, a zarabiali grosze. To doprowadzało do wzrostu nienawiści pomiędzy biednymi a bogatymi.

          2. Socjalizm powstał na fali niezadowolenia z nierówności społecznej. Socjaliści uważali, że fabryki należy odebrać bogaczom i przekazać społeczeństwu. Socjalizm nie był jednolity, miał wiele odmian. Socjaldemokraci chcieli zbudować sprawiedliwe społeczeństwo metodami demokratycznymi. Skrajną odmianą socjalizmu jest komunizm. Komuniści chcieli zniesienia państw i zbudowania społeczeństwa pozbawionego klas. Każdy miał otrzymać to, co potrzebuje.

          Ideologiem komunizmu był Karol Marks, który stworzył marksizm. Twierdził, że historię tworzyła walka klas. Wyzyskiwani walczyli z wyzyskującymi. Marks sądził, że robotnicy – proletariat odbiorą władze bogaczom – burżuazji, a nastąpi to w wyniku rewolucji socjalistycznej.

          3. Los robotników poprawił się dzięki reformom. Zaczęto legalizować związki zawodowe (zrzeszające robotników walczących o swoje prawa) oraz partie robotnicze. Wprowadzono ubezpieczenia społeczne oraz emerytury. Stopniowo wywalczono 8-godzinny dzień pracy, podwyżki i powszechne prawo wyborcze.

          4. Jeszcze w 1 poł. XIX w. kobiety nie mogły pracować w wielu zawodach, a gdy pracowały, to zarabiały mniej niż mężczyźni. Ta niesprawiedliwość spowodowała narodzenie się ruchu emancypacyjnego (feminizm), walczącego o równouprawnienie kobiet. Kobiety zaczęto dopuszczać do studiów, a Maria Skłodowska – Curie została pierwszą kobietą – profesorem paryskiej Sorbony. Coraz więcej kobiet zostawało pisarkami, malarkami, rzeźbiarkami. Najtrudniej było wywalczyć prawa polityczne. W Wielkiej Brytanii kobiety walczące o równe prawa polityczne nazywano sufrażystkami. Jednak dopiero po I wojnie światowej udało się kobietom uzyskać prawa polityczne (w większości krajów europejskich).

        • Polskie partie polityczne

        • 1. W XIX wieku zmieniło się rozumienie narodu. Już nie tylko szlachta czuła przywiązanie do ojczyzny, działo się tak ze wszystkimi ludźmi. Powstała świadomość narodowa. W Polsce wynikało to z efektów pracy u podstaw, działania pozytywistów. Jednak ziemie polskie zamieszkiwane były nie tylko przez Polaków. Znaczny procent stanowili przedstawiciele innych narodowości. 

          Antysemityzm - uprzedzenia lub wrogości wobec Żydów.

           W całej Europie rozwijał się też nacjonalizm, czyli przekonanie o odrębności własnego narodu i  wyższości jego interesów nad interesami innych narodów.

          Polskie partie polityczne okresu XIX i początków XX w. 

          1. Polska prawica – ND – Narodowa demokracja stworzona przez Romana Dmowskiego: 

          - chciała realnie wprowadzić niektóre hasła pozytywistów, 

          - stawiano na realizm polityczny – czyli edukację narodu, uświadamianie ludzi, wzmacnianie “ducha” narodu w oparciu o tradycję 

          - wprowadzono hasło “egoizmu narodowego".

          Narodowcy uważali, że należy spolszczyć mniejszości narodowe oprócz Żydów. Wg nich Żydzi mają za mocno zakorzenioną swoją kulturę i nie dadzą się spolonizować. Należy zatem ich zmusić do wyjazdu z Polski. 

          2. Polska lewica – PPS na czele z Józefem Piłsudskim i SDKPiL na czele z Róża Luksemburg 

          PPS w swoich hasłach stawiała na: poprawę losu robotników (hasło socjalistyczne) i walkę o niepodległość Polski.  

          Walka o niepodległość nie znalazła uznania wśród niektórych członków PPS. 

          Stworzono partię Socjaldemokrację Królestwa Polskiego i Litwy, które stawiało na rewolucyjną walkę robotników i stworzenie nienarodowego, równego społeczeństwa robotniczego - hasła komunistyczne.  

          3. Polski Ruch Chłopski - Polskie Stronnictwo Ludowe na czele z Wincentym Witosem 

          Członkowie PSL chcieli poprawić los chłopów, głównie w Galicji, stawiać na edukację najniższej warstwy społecznej, uświadamianie chłopów i nadanie im praw wyborczych.  

           

        • Ostatnie lata pod zaborami. Rewolucja 1905 r. 

        • Rewolucja 1905 r. - w Rosji i na ziemiach polskich 

          Powody: 

          Krwawa niedziela w Petersburgu – po przegranej wojnie z Japonią, Rosja okazała się państwem słabym i skorumpowanym. Część społeczeństwa pragnęła zmian. Car zareagował gwałtownie i skierował ku protestującym wojsko. 22.01.1905 doszło do krwawych starć w stolicy państwa. Był to początek rewolucji. 

          Przebieg: 

          1. W całym kraju zawrzało na wieść o krwawej niedzieli. Stanęły zakłady pracy, robotnicy i reszta społeczeństwa żądała reform, poprawy losy robotników. 

          2. W Królestwie Polskim na wieść o tym co dzieje się w Rosji, robotnicy również wyszli na ulice żądając poprawy swojego bytu.  

          Doszło do strajku szkolnego, polska młodzież nie chciała uczyć się tylko po rosyjsku. Zgodzono się na wprowadzenie polskiego do szkół i uznanie jęz. pol. jako urzędowego.

          3. W następnych miesiącach w Rosji stanęło większość urzędów i instytucji - kolej, poczta. Państwu groził paraliż.  
          Car zaczął ustępować, m.in. powołał Dumę Państwową i nakazał opracować przyszłą konstytucję kraju, dopuszczono wolność prasy i zniesiono częściowo cenzurę. 

          Polakom zezwolono na zakładanie polskich stowarzyszeń, otwieranie polskich szkół.  

          Jednak działania cara wobec Polaków były pozorne. W listopadzie wprowadził na obszarze Kongresówki “stan wojenny”, zawiesił wolność słowa i zgromadzeń, wprowadził cenzurę, wojsko tłumiło robotnicze strajki itd.    

          Skutki: 

          Car cofnął większość swobód nadanych Polakom jednak zachował jęz. polski w szkołach i urzędach, poprawił się los robotników, pozwolono na częściowo wolne działanie związków zawodowych.  

          W Rosji zachowano Dumę Państwową, do której mogli należeć Polacy. 

          Rewolucja z 1905 r. była pierwszym tak wielkim wystąpieniem Rosjan wobec cara i tak dużym buntem Polaków od powstania styczniowego.  

          Walki PPS i ND, orientacje polityczne 

          PPS - opowiadała się za walką przeciw Rosji, a swój sojusz opierała na współpracy z Austro-Węgrami. Piłsudski tworzył oddziały strzeleckie na terenie Galicji. Orientacja proaustriacka.  

          ND - chciała współpracować z Rosją wznosząc hasła realizmu politycznego – starajmy się o uzyskanie autonomii. Narodowcy wierzyli, że w przyszłości car zgodzi się na utworzenie państwa polskiego. Wrogami polskości byli Niemcy. Orientacja prorosyjska.  

          W czasie rewolucji 1905 r. na ulicach polskich miast PPS prowadziła walkę przeciw Rosjanom, jak również z członkami ND.  

        • Wybuch I wojny światowej

        • 1. Powody, które doprowadziły do wybuchu I wojny światowej:

          - Niemcy po zjednoczeniu dążyły do wywalczenia sobie mocarstwowej pozycji. Ich działania spowodowały wzrost napięcia politycznego w Europie:

          - Wielka Brytania chciała się pozbyć niemieckiej konkurencji w koloniach i na morzu;

          - Francja chciała odzyskać utraconą Alzację i Lotaryngię oraz zażegnać niemieckie niebezpieczeństwo;

          - Rosja chciała opanować cieśniny czarnomorskie;

          - na Bałkanach krzyżowały się rosyjskie i austriackie interesy - Bałkany były dawniej pod panowaniem Turcji. Gdy ta osłabła, kilka państw odzyskało niepodległość, w tym Serbia mająca ambicje jednoczenia Słowian południowych. Godziło to w interesy Austro- Węgier. Konflikty na Bałkanach nazywano „bałkańskim kotłem”.

          2. Sojusze w Europie:
          Niemcy, Austro-Węgry i Włochy zawarły w 1882 roku sojusz nazywany trójprzymierzem. Gdy Włochy się odłączyły pozostałe dwa państwa nazywano państwami centralnymi.

          Francja, Wielka Brytania i Rosja zawarły sojusz nazywany trójporozumieniem w 1907 roku. Mówiono o nim ententa.

          Bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej był zamach dokonany przez serbskiego nacjonalistę w Sarajewie – zabił on następcę tronu Austro-Węgier – Franciszka Ferdynanda 28 czerwca 1914 roku. Austro-Węgry wystosowały wobec Serbii ultimatum, a gdy jeden z jego punktów nie został spełniony, wypowiedziały wojnę – 28 lipca 1914 roku. Serbię poparła Rosja, Niemcy zaatakowały Belgię i Francję, które wsparła Wielka Brytania. Rozpętała się Wielka Wojna.

          Sytuacja na foncie zachodnim:

          Niemcy stosowali wojnę błyskawiczną (manewrową) na zachodnim froncie, realizując plan Schlieffena, który zakładał pokonanie wroga w sześć tygodni i przerzucenie wojsk na front wschodni. Po zajęciu Belgii i początkowych sukcesach powstrzymano ich po krwawej bitwie nad Marną (1914), niedaleko Paryża. Jesienią 1914 r. ukształtował się kilkusetkilometrowy front zachodni, a wojna przyjęła charakter pozycyjny.

        • I wojna światowa - włączenie się USA i koniec wojny



        • Jesienią 1918 r. w trakcie działań wojennych poszczególne narody ogłaszały niepodległość: Czechosłowacy, Węgrzy, Polacy, Serbowie itp.
          12 listopada 1918 r. Austria została ogłoszona republiką.

          Skutki I wojny światowej:

          - udział w walkach państw całego świata + kolonii,

          - użycie nowoczesnego uzbrojenie – dalszy rozwój taktyki wojennej,

          - śmierć miliona żołnierzy, dwa razy tyle żołnierzy zostało trwałymi kalekami,

          - wojna doprowadziła do głodu na kontynencie oraz rozprzestrzenieniu się pandemii grypy hiszpanki,

          - zniszczono wiele miast, wsi,

          - pojawiły się nowe państwa na mapach Europy,

          - upadły wielkie imperia i rody królewskie – w Rosji, w Niemczech, w Austrii.

        • Rewolucje w Rosji. Upadek caratu.

        • Rosja na początku XX w. była krajem zacofanym, rolniczym, z niewielkim przemysłem gdzie ogrom obywateli to chłopi, analfabeci lub robotnicy wierzący nadal w boską władze cara. Po rewolucji 1905 car Mikołaj II wprowadził Dumę (parlament) jednak ograniczał jej działanie. W tym samym czasie Rosja musiała zmagać się z konfliktami regionalnymi (mniejszości narodowe), a nowo powstałe partie polityczne dążyły do ograniczenia lub zlikwidowania władzy cara.

          1. W lutym 1914 r. Rosja przystąpiła oficjalnie do I wojny światowej Car liczył na nowe podboje na Bałkanach.

          Po szybkim otwarciu frontu wschodniego armia rosyjska przeszła do odwrotu - wojska niemieckie po zajęciu Warszawy, w 1915 r. wdarły się w głąb Rosji (wojna manewrowa). Jedyne zwycięstwa armia rosyjska odnosiła w walkach z Austro-Węgrami.

          W Rosji domagano się natychmiastowych rokowań i zakończenia walk - społeczeństwo zubożało, rosły ceny produktów rolnych i spożywczych. 3 marca 1917 r. w Piotrogrodzie (St. Petersburg) wybuchły zamieszki przeciw polityce cara. Mimo wysłania armii żołnierze poparli demonstrantów. W Moskwie i Piotrogrodzie władzę przejęli przeciwnicy cara, który tego samego roku abdykował.

          2. Rząd Tymczasowy w Rosji:

          Tworzyli go (najbogatsi w Rosji): obiecano przeprowadzenie wolnych wyborów w państwie, Rosja miała dalej walczyć na froncie I w.ś., nie mówiono nic o podziale ziemi dla chłopów.

          W zaistniałej sytuacji powstały Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich - które obiecały spełnienie dwóch najważniejszych postulatów społecznych. W skład Rad wchodzili socjaliści różnych odłamów. Całą władzę chcieli przejąć jednak bolszewicy - zagorzali marksiści, rewolucjoniści. Na czele bolszewików stał Włodzimierz Lenin.

          3. Rewolucja bolszewicka (październikowa z 1917 r.)

          7 listopada 1917 r. zajęto stolicę kraju – Piotrogród.

          Następnie zajęto Moskwę, a w 1918 r. w rękach bolszewików była znaczna część kraju. Rozpoczęła się krwawa wojna domowa 1917 – 1922 r.

          Lenin stworzył rząd i wydał dwa dekrety:

          - „ o ziemi” przyznający ziemię chłopom,

          - „ o pokoju” – wezwano Europę do zakończenia działań wojennych.

          W maju 1918 r. Rosja Radziecka podpisała z Niemcami „pokój brzeski” kończący działania wojenne na froncie wschodnim.

          Lenin dążył w swojej polityce do rozprzestrzenienie rewolucji na resztę Europy, jednak w początkach władzy musiał podporządkować sobie resztę państwa rosyjskiego.

        • Świat po I wojnie światowej

        • Skutki I wojny światowej

          Styczeń – czerwiec 1919 r. konferencja pokojowa w Paryżu – konferencja wersalska:

          - Niemcy obciążono wybuchem I wojny,

          - Niemcy utraciły terytorium na rzecz Polski, Francji i Czechosłowacji,

          - Niemcy musieli wypłacić odszkodowania/reparacje wojenne wygranym państwom,

          - ograniczono armię niemiecką – ilość wojsk, flotę i lotnictwo.

          USA nie podpisały traktatu wersalskiego.

          W 1920 r. powstała międzynarodowa organizacja mająca strzec pokoju na świecie – Liga Narodów.

          W Europie różne narody i państwa krytykowały decyzje traktatu wersalskiego. Powstały nowe państwa, wytyczono nowe granice. Państwa zwycięskie kierowały się zasadą: samostanowienia narodów co było trudne – przez lata w kilku krajach mieszkało wiele mniejszości narodowych.

          Układy międzynarodowe

          Izolowane Niemcy i ZSRR postanowiły połączyć siły: w 1922 w Rapallo niegdyś wrogie kraje podpisały układ na mocy, którego: zrezygnowano ze wzajemnych odszkodowań, na terenie ZSRR Niemcy mogli testować technologię wojenną, którą udostępniali też Rosjanom.

          W 1925 r. Francja i Belgia podpisały układ w Locarno – Niemcy uznały granicę z Francją i Czechosłowacją. Z Polską strona niemiecka nie podpisały podobnych porozumień.

          Wielki kryzys 1929 r.

        • Faszyzm włoski

        •  

          Program Benito Mussoliniego

          - stworzenie silnego państwa, które poradzi sobie z wewnętrznym chaosem i doprowadzi do rozwoju terytorialnego Włoch 

          - walka z komunizmem i lewicą, którą oskarżano o złą sytuację gospodarczą Włoch

          - odbudowa wielkich Włoch z czasów Imperium Rzymskiego

          - przejęcie przez państwo kontroli nad chciano skupić zarówno pracodawców jak i pracowników danej gałęzi       gospodarki

          - krytyka parlamentaryzmu jako systemu rządów gdyż nie potrafił on rozwiązać licznych problemów, z którymi       borykały się Włochy. Sam chciał zostać dyktatorem.

           

          1919 – Powstały Związki Walki (Fasci di Combattimento)

          1921 – założenie Narodowej Partii Faszystowskiej

          27.10.1922 – marsz na Rzym

          1922 – Mussolini zostaje premierem Włoch

          1925 – Mussolini przyjmuje tytuł  duce – wodza i zostaje dyktatorem

           

          Faszyzm – ruch polityczny i ideologia rozwijające się w Europie po I wojnie światowej. Faszyzm niósł ze sobą    system rządów oparty na dyktaturze; wprowadzał system monopartyjny, ograniczenie swobód obywatelskich, całkowite podporządkowanie obywatela państwu.

           

          Państwo totalitarne we Włoszech:

          • System monopartyjny – Narodowa Rada Faszystowska była jedyną partia w państwie.
          • Scentralizowany system władzy, na czele którego stoi wódz – duce. Zarządzał państwem poprzez aparat państwowy całkowicie oparty na Narodowej Partii Faszystowskiej .
          • Zniesienie wolności demokratycznych – wolności słowa, prasy, stowarzyszeń, wolności osobistej i majątkowej .
          • Rozwój armii związany z planami ekspansji i utworzeniem Wielkich Włoch.
          • Rozwój aparatu bezpieczeństwa i rozszerzenie kompetencji policji politycznej.
          • Rozwój propagandy, której celem było głoszenie ideologii faszystowskiej.
          • Indoktrynacja  - wpajanie obywatelom jedynie słusznej ideologii.

          Wojna domowa w Hiszpanii 1936 - 1939

          Konflikt między zwolennikami republiki, którą reprezentował nowy rząd utworzony z partii socjalistycznych i komunistycznych, a rebeliantami – wojskowymi wspierającymi partie prawicowe i kościół katolicki.

          Powodami wojny były m.in. ogromne różnice pomiędzy różnymi warstwami społecznymi                                           w Hiszpanii,  duże uprzywilejowanie kościoła katolickiego, chęć powrotu do monarchii.

          Wojna w Hiszpanii nazywana jest próbą sił przed II wojną – republikanów popierał ZSRR,                                         a rebeliantów III Rzesza.

          Wojna wyniszczyła Hiszpanię. Ostatecznie wygrali wojskowi na czele z gen. Francisco Franco – po wojnie został dyktatorem.

           

           

        • Nazizm w Niemczech

        • Po abdykacji cesarza Niemcy ogłoszono republiką, a konstytucję nowego państwa ogłoszono w mieście Weimer. Stąd nazwa Republika Weimerska.

          W Berlinie trwały krótko walki z komunistami, które zostały wkrótce opanowane.

          Dwa niemieckie kryzysy

          Wojna wyczerpała Niemcy. Panował kryzys, bieda, Niemcy musieli spłacać reparacje. Początkowe rządy socjaldemokratów okazały się tragiczne dla gospodarki niemieckiej np. poprzez hiperinflację.

          Dopiero współpraca z USA i otwarcie się gospodarki światowej na niemieckie towary pomogło. Jednak w 1929 r. wielki kryzys dotarł również do Niemiec.

          Prawicowe bojówki próbowały wykorzystać kryzys i zdobyć władzę. Po nieudanym puczu „brunatnych koszul”         w Monachium, Adolf Hitler trafił do więzienia, w którym napisał książkę „Mein Kampf” – moja walka.

          Adolf Hitler, austriacki polityk w swojej książce stworzył podstawy nowej, totalitarnej ideologii nazywanej „narodowym socjalizmem” czyli nazizmem.

          Nazizm łączył w sobie skrajnie nacjonalistyczne poglądy z hasłami socjalnymi np. walka z bezrobociem,                   z kryzysem gospodarczym itp.

          Najważniejsze założenia nazizmu:

           

          Po pierwszych przegranych wyborach, członkowie partii NSDAP starali się dotrzeć do każdego Niemca. Wykreowali wroga narodu – Żyda, który miał odpowiadać za kryzys  i wszystkie problemy Niemców.

          W 1932 r. NSDAP wygrało wybory, w 1933 r. Hitler został kanclerzem. Po pożarze Reichstagu, naziści zakazali działalności innych partii. Rozpoczęły się liczne aresztowania.

          Republika Weimerska przestała istnieć. Od 1933 r. do 1945 r. istniała III Rzesza.

          Cechy totalitaryzmu w III Rzeszy: tajna policja – Gestapo, bojówki paramilitarne – SA i SS, całkowicie podporządkowanie życie społecznego jednej ideologii, państwo kontrolowało wszystkie aspekty życia – szkoły, zakłady pracy, wolny wypoczynek, wprowadzono cenzurę, pisano nową historię narodu niemieckiego. Dzieci poddawano indoktrynacji a rodziców zachęcano do zapisywania pociech do „Hitlerjugend”.

          Antysemityzm w III Rzeszy: ustawy norymberskie regulujące życie niemieckich Żydów w państwie, noc kryształowa 1938 r. – liczne napaści, pogrom Żydów.

        • Komunizm w ZSRR

        • Leninizm i stalinizm

          W latach 1917 – 1922 w Rosji trwała krwawa i brutalna wojna  domowa. Ostatecznie wygrali ją bolszewicy pod przewodnictwem Włodzimierza Lenina.

          Bolszewicy w trakcie wojny i zaraz po niej wprowadzili terror: utworzyli policję polityczną – Czeka, utworzono sieć łagrów czyli przymusowych obozów pracy, dokonywano masowych mordów na przeciwnikach politycznych oraz na chłopach, którzy nie chcieli oddawać ziemi.

          30 grudnia 1922 r. utworzono Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich ze stolicą w Moskwie.

          Polityka Lenina: komunizm wojenny m.in. nacjonalizacja przemysłu, zakazano wolnego handlu, przymus pracy – od 1921 r. zmieniony na Nową politykę Ekonomiczną i dopuszczenie niewielkiego wolnego handlu.

          Po śmierci Lenina władzę w partii ,a następnie w państwie przejął Józef Stalin.

          Aby jeszcze mocniej wzmocnić swoją pozycję, Stalin wprowadził kult jednostki w kraju. W całym kraju stawiano mu pomniki, ulice, budynki nazywano jego imieniem, nadawano mu wymyślne przydomki.

          Podobnie jak w III Rzeszy od dziecka każdego obywatela poddawano indoktrynacji politycznej, wpajano mu hasła komunistyczne.

          W latach 1934 – 38 NKWD – rodzaj tajnej policji przeprowadził na zlecenie Stalina czystki w partii bolszewickiej. W kraju panował strach przed aresztowaniami.

          Polityka Stalina: Stalin chciał rozbudować przemysł (głównie ciężki) w kraju i doścignąć zachód.

          W tym celu nakazał budował w kraju wielkich obiektów fabrycznych, tam wodnych, elektrowni, dróg. Swoje cele realizował poprzez wykorzystywanie więźniów w łagrach (ich liczna rosła) na dalekiej Syberii. Ściągał również nowych robotników do pracy.

          Centralne planowanie – władze z góry zakładały ilość produkcji wg własnych pomysłów, a nie z potrzeby rynku (ludzi).

          Polityka rolna Stalina okazała wielką porażką, którą ukrywano przed światem. Kolektywizacja rolnictwa – odbierano chłopom ziemie i tworzono państwowe gospodarstwa rolne. Chłopi mieli pracować dla państwa co spotkało się z ich oporem.

          Na Ukrainie w latach 1932 – 1933 przez kolektywizację doszło do „wielkiego głodu”. Zmarło od 10 do 15 milionów ludzi.

        • Odzyskanie niepodległości

        • Jak wyglądał pod koniec wojny układ polityczny Polski?

          1. Utworzona przez zaborców niemieckich - Rada Regencyjna

          2. Obóz Piłsudskiego - głownie PPS - walka o niepodległość

          3. Obóz Narodowy - przeciwnicy PPS - na czele z ND i Romanem Dmowskim.

           

          Przejmowanie władzy w Polsce:

          1. Rada Regencyjna ogłasza powstanie wolnej Polski w granicach "ziem polskich".

          2 W Lublinie powstanie Rząd Ludowy Republiki Polskiej z premierem (nieoficjalnie pierwszy polski premier) Ignacym Daszyńskim.

          3. W Warszawie komuniści chcieli doprowadzić do wybuchu rewolucji komunistycznej.

          Józef Piłsudski przybył 10.11.1918 do Warszawy. Rząd Ludowy oraz Rada Regencyjna powierzyły Piłsudskiemu władzę, a Narodowcy uznali, że Piłsudski jako jedyny może powstrzymać wybuch rewolucji i wojny domowej.

          11.11.1918 - data odrodzenia Rzeczpospolitej Polskiej.

          Pierwsze rządy odrodzonej Polski:

          Jędrzej Moraczewski - rząd lewicowy, wprowadził pierwsze, ważne reformy m.in prawo wyborcze dla kobiet, 8 godz. czas pracy, ubezpieczenia chorobowe i inne. Miał jednak swoich przeciwników za granicą i w kraju - ND.

          Ignacy Paderewski - premier powołany również przez Piłsudskiego - postać znana, kierował rozmowami polskiej delegacji w Wersalu. Pierwszy premier uznany przez wszystkie strony polityczne oraz przez zachód.

          Józef Piłsudski - został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.

          Mała Konstytucja 1919 r. - Sejm Ustawodawczy II RP stworzył najważniejszy dokument - tzw. Małą Konstytucję - która stanowiła ustrój państwa.

        • Kształtowanie się granic Polski

        • J. Piłsudski - koncepcja federacji Polski (główne państwo), Ukrainy, Litwy + Białoruś.                                                           

          R. Dmowski - koncepcja inkorporacyjna - państwo jednonarodowe (polskie) gdzie należało spolonizować niewielkie grupki mniejszości, pozostałą część pozostawić w granicy Rosji.

          Lwów - walki o miasto pomiędzy Ukraińcami (chcieli stworzyć swoje odrębne państwo na zasadzie samostanowienia narodów) a Polakami mieszkającymi w mieście - Orlęta Lwowskie. W Galicji walki trwały do roku 1920.

          Konferencja Paryska - reprezentanci Polski - R. Dmowski i Ignacy Paderewski. Polacy chcieli przekonać zach. polityków o swojej słuszności granic państwa polskiego. Francuzi popierali Polaków w ich pomyśle na granice zachodnią czemu sprzeciwiali się Brytyjczycy. Ostatecznie Polsce przyznano Wielkopolskę (powstanie Wielkopolskie od 27.12.1918 r. - wygrane dla Polaków), Pomorze bez Gdańska (Wolne Miasto Gdańsk zarządzane przez Ligę Narodów). O śląsku, Warmii i Mazurach miały zadecydować plebiscyty - referenda ludowe.

          Śląsk - Trzy powstania śląskie: 1919 r., 1920 i 1921 r. - symbol polskiego zrywu i walki o włączenie terenu Śląska do Polski. Była to również rywalizacja między Polską, a Niemcami o włączenie jak największego terenu górniczego do swojego państwa. Ostatecznie po interwencji Ligi Narodów Polska zyskała mniejszy teren Górnego Śląską, ale za to lepiej uprzemysłowionego.

          Warmia i Mazury - historycznie tereny tylko Warmii należały do Polski. Mazury w pełni obejmowały państwo pruskie/niemieckie. Niemcy przeprowadzili plebiscyt wśród mieszkańców, którzy zasypani propagandą uznali przynależenie do państwa niemieckiego.

          Zaolzie - tereny sporne z Czechosłowacją - silnie uprzemysłowione tereny, które zamieszkiwali Polacy. Ze względu na walkę z bolszewikami Polska nie mogła czynnie uczestniczyć w dyskusji o teren Zaolzia - przyznany w pełni Czechosłowacji.

          Podsumowanie: Polska mimo silnej reprezentacji na konferencji paryskiej musiała pójść na ustępstwa. Nasze granice nie były bezpieczne, zagrażali nam głównie Niemcy, którzy w każdej chwili gotowali się do zajęcia Wielkopolski i Śląska. Z Czechosłowacją nie układały się pozytywnie stosunki międzynarodowe. Największy jednak problem mięliśmy z największą, wschodnią granicą.