DOSTOSOWANIE OCENIANIA ORAZ WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW OBJĘTYCH POMOCĄ PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNĄ W KLASACH IV-VIII

SP 205 W ŁODZI

 

Zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, nauczyciel dostosowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia:

1) posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – na podstawie tego orzeczenia oraz ustaleń zawartych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym,

2) posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania – na podstawie tego orzeczenia;

3) posiadającego opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, o specyficznych trudnościach w uczeniu się lub inną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, wskazującą na potrzebę takiego dostosowania – na podstawie tej opinii;

4) nieposiadającego orzeczenia lub opinii wymienionych w pkt 1–3, który jest objęty pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole – na podstawie rozpoznania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia dokonanego przez nauczycieli i specjalistów,

5. posiadającego opinię lekarza o ograniczonych możliwościach wykonywania przez ucznia określonych ćwiczeń fizycznych na zajęciach wychowania fizycznego – na podstawie tej opinii.

    

Podstawowym celem dostosowania wymagań jest wyrównanie szans edukacyjnych uczniów oraz zapobieganie wtórnym zaburzeniom sfery emocjonalno-motywacyjnej. Dostosowanie polega na modyfikacji procesu edukacyjnego, umożliwiającego uczniom sprostanie wymaganiom.

 

Obszary dostosowania obejmują:

– warunki procesu edukacyjnego tj. zasady, metody, formy, środki dydaktyczne,

– zewnętrzną organizację nauczania (np. posadzenie ucznia słabowidzącego w pierwszej ławce),

– warunki sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności (metody i formy sprawdzania wiedzy oraz odrębne kryteria oceniania).

 

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna obejmuje uczniów:

• szczególnie uzdolnionych,

• Ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia)

• Z zaburzeniami komunikacji językowej,

• Choremu przewlekle,

• Będącemu w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej,

• Z niepowodzeniami szkolnymi,

• Zaniedbanemu środowiskowo lub wychowawczo,

• Z trudnościami adaptacyjnymi związanymi z wcześniejszym kształceniem się zza granicą

 

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia z dysleksją rozwojową na lekcjach języka polskiego:

 

1. Należy kontrolować stopień zrozumienia samodzielnie przeczytanych przez ucznia poleceń, szczególnie podczas sprawdzianów ( wolne tempo czytania, słabe zrozumienie jednorazowo przeczytanego tekstu może uniemożliwić wykazania się wiedzą z danego materiału).

2. Ze względu na wolne tempo czytania lub/i pisania należy zmniejszyć ilość zadań ( poleceń) do wykonania w przewidzianym dla całej klasy lub wydłużyć czas pracy dziecka.

3. Należy ograniczyć teksty do czytania i pisania na lekcji do niezbędnych notatek, których nie ma w podręczniku; jeśli to będzie możliwe dawać dziecku gotową notatkę do wklejenia.

4. Pisemne sprawdziany ograniczyć do sprawdzenia wiadomości, zastosować testy wyboru, zdania niedokończone,teksty z lukami-pozwoli to uczniowi skoncentrować się na kontrolowanej tematyce, a nie na poprawności pisania.

5. Preferować odpowiedzi ustne. Sprawdzenie wiadomości będzie dotyczyć krótszych partii materiału a odbywać będzie się częściej. Pytania do ucznia będą bardziej precyzyjne. Naprowadzać podczas wypowiedzi ustnych poprzez pytania pomocnicze .

6. Stosować zasady oceniania rzeczywistych indywidualnych postępów w nauce, a nie stanu faktycznego.

7. Stosować różnego rodzaju wzmocnienia, tj. pochwały i zachęty.

8. Unikać omawiania błędów w obecności całej klasy.

9. Uczeń posługuje się wszystkimi poznanymi formami wypowiedzi pisemnej, przy czym o ocenie decyduje treść i zawartość merytoryczna, a nie sposób zapisu i poprawność ortograficzna.

10. Na lekcji nie jest sprawdzana technika głośnego czytania tekstów nowych.

11. Projektując prace pisemne zwrócić uwagę na graficzne rozplanowanie sprawdzianów.

12. Unikać wyrywania do odpowiedzi. Jeśli to możliwe, uprzedzić ucznia ( na przerwie lub na początku lekcji), że będzie w danym dniu pytany. W ten sposób należy umożliwić dziecku przypomnienie wiadomości, skoncentrowanie się , a także na opanowanie napięcia emocjonalnego , często blokującego wypowiedź.

13. W miarę możliwości posadzić ucznia blisko siebie, aby zwiększyć jego koncentrację uwagi, ograniczyć ilość bodźców rozpraszających. Bliskość tablicy pozwoli zmniejszyć ilość błędów popełnianych przy przepisywaniu.

14. Podczas oceny prac pisemnych postarać się nie uwzględniać poprawności ortograficznej lub oceniać ją opisowo. Pozwolić uczniom na korzystanie ze słowników ortograficznych podczas pisania prac klasowych.

15. Unikać głośnego czytania w obecności całej klasy ( ewentualnie po opracowaniu zadanego tekstu ).

16. Unikać czytania zbyt długich tekstów, pisania dyktand, uczenia się wierszyków czy piosenek na pamięć ( zwłaszcza dłuższych ) poprzez dawanie możliwości nauczenia się ich czytania.

17. Wyrabiać nawyk korzystania ze słowników.

18. Uczeń ze stwierdzoną dysleksją rozwojową ma możliwość popełnienia dwóch błędów ortograficznych więcej niż uczeń bez dysfunkcji w odniesieniu do każdej oceny (szczegóły ---------> kryteria oceny dyktand, PSO).

19. Oceniać prace ucznia – klasa VII i VIII – według kryteriów przyjętych na egzaminie ósmoklasisty.

Dysfunkcja ta nie zwalnia ucznia z obowiązku opanowania materiału przewidzianego podstawą programową.

1.  

   Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia z dysgrafią na lekcjach języka polskiego:

 

1. Dostosowanie wymagań dotyczy formy sprawdzania wiedzy, a nie treści.

2. Wymagania merytoryczne, co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzanie pracy może być niekonwencjonalne.

3. Należy zaakceptować pismo drukowane, pismo komputerowe, zwłaszcza w przypadku obszernych prac. Nie oceniać estetyki pisma. Jeśli pismo ucznia jest trudne do odczytania, można zamienić pracę pisemną na wypowiedź ustną.

 

 

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia z dysortografią na lekcjach języka polskiego:

 

1. Dostosowanie wymagań dotyczy głównie formy sprawdzania i oceniania wiedzy z tego zakresu.

2. Zamiast klasycznych dyktand można robić sprawdziany polegające na uzasadnianiu pisowni wyrazów, odwołując się do znajomości zasad ortograficznych, oceniać odrębnie merytoryczną stronę pracy i odrębnie poprawność pisowni.

   Nauczyciel nie musi wpisywać tej drugiej oceny do dziennika.

3. W żadnym wypadku dysortografia nie uprawnia do zwolnienia ucznia z nauki ortografii i gramatyki.

 

 

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia słabosłyszącego na lekcjach języka polskiego:

 

1. Należy zapewnić dobre oświetlenie klasy oraz miejsce dla ucznia w pierwszej ławce najlepiej w rzędzie od okna; uczeń, będąc blisko nauczyciela, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust.

2. Umożliwić odwracanie się w kierunku innych kolegów odpowiadających na lekcji, co ułatwi lepsze zrozumienie ich wypowiedzi.

3. Nauczyciel powinien sprawdzać zrozumienie przez ucznia złożonych poleceń słownych, zapisywać na tablicy kluczowe słowa i nowe pojęcia, wprowadzać liczne powtórzenia.

4. Należy wydłużyć uczniowi czas na pamięciowe uczenie się wierszy.

5. Nauczyciel, mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu ucznia zwrócony twarzą w jego stronę - nie powinien chodzić po klasie czy być odwrócony twarzą do tablicy; to utrudnia uczniowi odczytywanie mowy z jego ust.

6. Należy mówić do ucznia wyraźnie, używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji.

7. Trzeba zadbać o spokój i ciszę w klasie, eliminować zbędny hałas m.in. zamykać okna przy ruchliwej ulicy, unikać szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami; takie zakłócenia stanowią również problem dla uczniów z aparatami słuchowymi.

8. Nauczyciel powinien ocenić, czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez ucznia niedosłyszącego (w przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia, sformułować inaczej polecenie)

9. Uczeń niedosłyszący powinien siedzieć w ławce ze zdolnym uczniem, zrównoważonym emocjonalnie, który chętnie dodatkowo będzie pomagał mu np. szybciej otworzy książkę, wskaże ćwiczenie, pozwoli przepisać notatkę z zeszytu itp.

10. W czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy, m.in. zapisanie nowego tematu.

11. Można przygotować uczniowi z niedosłuchem plan pracy na piśmie opisujący zagadnienia poruszane w wykładzie lub poprosić innych uczniów w klasie, aby robili notatki z kopią i udostępniali je koledze.

12. Konieczne jest aktywizowanie ucznia do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań, podtrzymywanie jego odpowiedzi przez dopowiadanie pojedynczych słów, umowne gesty, mimiką twarzy.

13. Nauczyciel podczas lekcji powinien często zwracać się do ucznia niesłyszącego, zadawać pytania – ale nie dlatego, aby oceniać jego wypowiedzi, ale by zmobilizować go do lepszej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu.

14. Podczas wypowiedzi ustnych nauczyciel powinien naprowadzać ucznia poprzez zadawanie pytań pomocniczych.

15. Z uwagi na wolne tempo czytania, dziecko potrzebuje więcej czasu na przeczytanie całej książki; dla ułatwienia zrozumienia treści nauczyciel może podać pytania pomocnicze, na które uczeń powinien przygotować odpowiedzi – czytając wcześniej lekturę.

16. Jeżeli pisanie ze słuchu sprawia dziecku niedosłyszącemu duże trudności, można je zastąpić inną formą ćwiczeń w pisaniu, np. przepisywaniem zdań z uzupełnieniem „luk” odpowiednimi wyrazami, utrwalaniem znanych zasad pisowni i zwrotów gramatycznych –dobieranie odpowiednich wyrazów, uwzględniając ich rodzaj, osobę, liczbę oraz sprawdzaniem notatek ucznia i uzupełnianie ich.

17. Przy ocenie prac pisemnych ucznia nie należy uwzględniać błędów wynikających
    z niedosłuchu, one nie powinny obniżyć ogólnej oceny pracy; błędy mogą stanowić dla nauczyciela podstawę, do podjęcia z dzieckiem dalszej pracy samokształceniowej i korekcyjnej; błędy w pisowni należy oceniać opisowo, udzielając dziecku wskazówek do sposobu ich poprawienia.

18. Indywidualizacja oceniania- przy ocenie osiągnięć ucznia z wadą słuchu należy szczególnie doceniać własną aktywność i wkład pracy ucznia, a także jego stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność). Należy unikać obniżania oceny za przekręcanie nowych słów lub za problemy z wypowiadaniem słów dłuższych. Ocenianie toku myślenia i umiejętności wyciągania wniosków, a nie błędów ortograficznych w wypracowaniach.

19. Nauczyciel powinien stosować różnego rodzaju wzmocnienia, tj. pochwały i zachęty oraz unikać omawiania błędów w obecności całej klasy.

 

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia zdolnego na lekcjach języka polskiego:

 

1. Należy przydzielać uczniowi zdolnemu trudniejsze, bardziej złożone zadania.

2. Nauczyciel może zadawać dodatkowe zadania podczas prac klasowych, różnicować stopień trudności prac domowych.

3. Należy zachęcać do podejmowania prac dodatkowych oraz do czytania polecanych przez nauczycieli czasopism, książek.

4. Uczeń może przygotowywać referaty po przeczytaniu odpowiedniej literatury; należy stwarzać możliwości ich prezentacji.

5. Należy przygotować ucznia do udziału w konkursach szkolnych i pozaszkolnych.

6. Można przydzielić uczniowi zdolnemu specjalne role, np. asystenta, lidera itp.

7. Nauczyciel powinien zwiększyć wymagania, co do ścisłości i precyzji wypowiedzi ucznia.

8. Nauczyciel powinien współpracować z innymi nauczycielami uczącymi ucznia, pedagogiem i rodzicami dziecka, w celu zapewnienia uczniowi zdolnemu harmonijnego rozwoju.

9. Należy promować ucznia i jego osiągnięcia na terenie szkoły i poza nią.

10. W pracy z uczniem zdolnym należy stosować zasady: indywidualizacji, stopniowania trudności, systematyczności, udzielania pomocy koleżeńskiej, powierzanie odpowiedzialnych ról.

11. Główne metody wskazane w pracy z uczniem zdolnym to: metody aktywizujące, problemowe, zespołowe z uwzględnieniem indywidualnych zdolności (asystent, lider), wskazane są zadania o zwiększonym stopniu trudności (karty pracy), teksty źródłowe -analiza, uczestnictwo w konkursach, olimpiadach przedmiotowych, przynależność do kół zainteresowań.

 

 

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia słabowidzącego na lekcjach języka polskiego:

1. Korzystnym miejscem dla ucznia z zaburzeniem percepcji wzrokowej jest miejsce przy tablicy, najlepiej w środkowym rzędzie. Uczeń zawsze powinien mieć możliwość podejścia do tablicy, gdy nie rozpoznaje pisma ze swojego miejsca.

2. Podczas odpisywania uczeń powinien móc korzystać z pomocy kolegi, koleżanki z ławki. Należy takiemu uczniowi wydłużyć czas na przepisywanie z tablicy.

3. W miejscu nauki ucznia należy zadbać o dobre oświetlenie. W przypadku gdy oświetlenie sufitowe nie wystarcza, należy zastosować dodatkowe oświetlenie np. lampkę.

4. Rysunki na tablicy należy wykonywać na czystej powierzchni z użyciem białej lub żółtej kredy. Kolorowej kredy należy unikać.

5. To co napisane na tablicy nauczyciel powinien opatrzyć werbalnym komentarzem, tak aby nieczytelne informacje uczniowie mogli również usłyszeć. Należy unikać niewerbalnych wskazówek, jak np.: skinięcie głową.

6. Nauczyciel powinien słownie objaśniać wszystko to, co robi, by uczeń w pełni mógł uczestniczyć w lekcji. Niewidomemu uczniowi należy udzielać dodatkowych wskazówek co do przedmiotów, zjawisk, które uczniowie widzący uzyskują za pomocą obserwacji.

7. Ucznia wyposażonego w pomoce optyczne należy zachęcać do korzystania z nich również na zajęciach lekcyjnych.

8. Należy powiększyć czcionkę na kartach pracy i tekstach czytanych. Ciemne pisaki i kontrastowe linie ułatwiają pisanie uczniowi z dysfunkcją wzroku.

9. Nie należy zwalniać uczniów z dysfunkcją wzroku z obowiązku prowadzenia zeszytu. Zeszyty natomiast mogą mieć różne formy w zależności od indywidualnych potrzeb ucznia. Może na przykład korzystać z zeszytów z pogrubioną liniaturą. Indywidualnie trzeba dobrać odpowiedni przyrząd do pisania. Może nim być cienkopis, flamaster z pogrubioną końcówką. Do czytania, jeśli nie ma w klasie stolików z ruchomymi blatami, bardzo przydatna jest podstawka do książek oraz tzw. „ okienko” do czytania, czyli prostokąt ciemnego kartonu z wyciętym otworem, który pozwala widzieć tylko jedną linijkę tekstu. Pomocny może być również podkładany pod czytaną stronę ciemny papier zmniejszający jego jasność lub arkusz folii, np. żółtej, umieszczany na tekście w celu uzyskania lepszego kontrastu. Jeżeli uczeń musi przerwać czytanie lub czytając robi notatki, może zaznaczyć miejsce w tekście, wykorzystując np. spinacz.

10. Obszerne teksty powinny zostać dzień wcześniej udostępnione uczniowi słabowidzącemu, w celu wcześniejszego zapoznania się z nim.

11. Należy wprowadzać przerwy w pracy ucznia: częstsze wysilanie wzroku jest nieszkodliwe a nawet go trenuje, jednak wykonywanie tych samych czynności dłuższy czas męczy wzrok. Powinno się wtedy wprowadzić fazy relaksu.

12. Nauczyciel powinien stosować na lekcji zmienne rodzaje zajęć, ćwiczenia angażujące receptory wzrokowe nie powinny trwać dłużej niż 15 – 20 minut.

13. Należy tolerować przestawianie i opuszczanie liter, mylenie liter i wyrazów o podobieństwie graficznym, unikać komentowania błędów przy całej klasie.

14. Uczniowie słabowidzący powinni mieć wystarczająco dużo czasu, aby dostrzec szczegóły, ze względu na utrudnione postrzeganie. Formy pracy na lekcji i zajęciach powinny być elastyczne.

15. Podczas egzaminów i sprawdzianów należy uwzględnić wydłużenie czasu pracy. Ten dodatkowy czas nie zawsze musi być wykorzystany, ale jest ważny, uczeń powinien wiedzieć, że go ma.

16. Uczeń słabowidzący czy niewidomy powinien zostać wyposażony w odpowiednie podręczniki, które umożliwią mu samodzielne zdobywanie wiedzy. Podręczniki wydane w wersji brajlowskiej lub drukiem powiększonym są dostępne na stronie internetowej www.ore.edu.pl. Ośrodek Rozwoju Edukacji realizuje zadania zlecone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej dotyczące adaptacji podręczników szkolnych i książek pomocniczych przeznaczonych dla uczniów niewidomych (w systemie Braille’a) i słabowidzących (w druku powiększonym). Nie ma mowy o pełnej integracji, gdy dziecko z dysfunkcją wzroku na lekcji czyta inny tekst lub wykonuje inne ćwiczenie niż pozostali uczniowie. Czasem wystarczy zmienić nieco polecenie, aby to samo ćwiczenie mogli wykonywać uczniowie widzący i niewidomi.

17. Nie należy oceniać zeszytów ucznia od strony graficznej.

18. Należy oceniać prace pisemne pod kątem umiejętności i wyciągania wniosków oraz przygotowanie ucznia do zajęć i jego zaangażowanie.

19. Należy umożliwić uczniowi korzystanie z „książki mówionej” np. lektury.

20. Na lekcji można pozwolić uczniowi korzystać z komputera (programy mogące powiększyć określone fragmenty tekstu do kilkudziesięciu razy, zamienić kolor obrazu i tła itp.)

21. Uczniom, którzy biegle piszą na komputerze należy pozwolić sporządzać prace pisemne przy jego pomocy.

 

 

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, zaburzeniami zachowania, zaburzeniami koncentracji i uwagi na lekcjach języka polskiego:

 

1. Należy posadzić ucznia z dala od okna, ze spokojnym uczniem.

2. Nie zniechęcać i nie dyskwalifikować dziecka za pierwszą złą odpowiedź.

3. Nie odpytywać w stanie silnego pobudzenia.

4. Wyznaczać uczniowi konkretny cel i działanie.

5. Dzielić zadania na mniejsze możliwe do zrealizowania etapy,.

6. Pomagać uczniowi w skupieniu się na wykonywaniu jednej czynności.

7. Wydawać jasno sprecyzowane polecenia (na raz tylko jedno polecenie).

8. Skracać zadania poprzez dzielenie ich na mniejsze polecenia cząstkowe.

9. Sprawdzać stopień zrozumienia wprowadzonego materiału.

10. Dzielić dłuższe sprawdziany na części.

11. Wydłużać czas odpowiedzi.

12. Przypominać o terminach sprawdzianów i konieczności odrobienia pracy domowej.

13. Utrzymywać stały kontakt z rodzicami.

14. Wzmacniać wszystkie przejawy pożądanego zachowania oraz motywację do nauki.

15. Poświęcać dziecku więcej czasu niż innym uczniom.

16. Przypominać o istniejących regułach, wyciągać konsekwencje po kilku przypomnieniach.

17. Skupiać uwagę dziecka na tym, co najważniejsze ( np. wyróżniać to kolorem )

18. Zadawać prace domowe sformułowane w sposób jasny i przejrzysty.

19. Zadawać do domu tyle, ile dziecko jest w stanie wykonać samodzielnie.

     

    Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia z chorobą przewlekłą na lekcjach języka polskiego:

 

1. W przypadku zwiększonej absencji umożliwienie pisania sprawdzianów i prac pisemnych w dodatkowych terminach.

2. Wykorzystanie okresów lepszego stanu zdrowia do pozyskania ocen z odpowiedzi ustnych.

3. Traktowanie chorego dziecka jako pełnoprawnego członka klasy.

4. Uwrażliwianie dzieci zdrowych na potrzeby i przeżycia dziecka chorego.

5. Zapewnienie spokojnej atmosfery pracy z uwzględnieniem problemów wynikających z choroby.

    

    

   Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia z Zespołem Aspergera na lekcjach języka polskiego:

    

   1. Należy dostosować do indywidualnych potrzeb ucznia miejsca nauki i procesu nauczania.

   2. Trzeba eliminować bodźce rozpraszające (wzrokowe, słuchowe); dostosowanie metod i form pracy do indywidualnych potrzeb ucznia;

   3. Nauczyciel powinien pomóc w nabywaniu umiejętności w zakresie „funkcji wykonawczych”, takich jak umiejętności organizacyjne i umiejętności uczenia się;

   4. Nauczyciel powinien popierać informacje słowne tekstem pisanym albo obrazem, ilustracją, filmem;

   5. Należy przedstawiać nowe pojęci lub materiał abstrakcyjny w sposób możliwie najbardziej konkretny.

   6. Nauczyciel powinien zwracać się do dziecka bezpośrednio po imieniu, powtarzać polecenia, sprawdzać stopień zrozumienia polecenia, czekać aż rozpocznie pracę; używać krótkich zdań i podawać jasne instrukcje.

   7. Należy zachęcać ucznia, by w razie potrzeby prosił o powtórzenie, uproszczenie czy zapisanie polecenia.

   8. Należy uwzględniać deficyty w zakresie rozumienia niedosłownych wypowiedzi, ironii, metafor, słów i wyrażeń wieloznacznych, a także pojęć abstrakcyjnych, wyjaśniać ich za pomocą obrazów albo przeciwieństw np. przyjaźń - wrogość; używanie prostego i jednoznacznego języka, unikać ironii, dowcipów, przenośni itp.

   9. W związku z trudnościami w prawidłowym odczytaniu przez ucznia sygnałów pozawerbalnych, każdy wyraz twarzy i gest powinien być poparty informacją słowną.

   10. Należy w sposób kreatywny wykorzystać zainteresowania ucznia, wspomagać rozwój umiejętności komunikacyjnych (słownictwo, rozumienie); dbać o pozytywną więź z dzieckiem.

   11. Nauczyciel powinien pracować w oparciu o tzw. pozytywne wzmocnienia – pochwały, nagradzanie.

   12. Należy wdrażać i oczekiwać od ucznia przestrzegania zasad panujących w szkole; pomagać mu w sytuacjach przeżywanego stresu poprzez przewidywanie, zapobieganie, rozumienie przyczyn i rozwiązywanie stresujących sytuacji.

   13. Nauczyciel powinien dzielić zadania na wieloetapowe, krótsze części; wyznaczać mniejsze ilości zadań do wykonania, zadawać krótsze prace domowe w sytuacji, gdy rodzice zgłaszają, że nauka w domu trwa bardzo długo.

    

    

   Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla ucznia w sytuacji kryzysowej/traumatycznej na lekcjach języka polskiego:

    

   1. Stworzenie przyjaznej spokojnej atmosfery.

   2. Uwzględnienie problemów ucznia w odniesieniu do zachowania się na lekcji.

   3. Ewentualne zapewnienie dodatkowych terminów prac pisemnych i odpowiedzi.

   4. Unikanie krępujących, osobistych pytań wynikających z tematu lekcji.