T

Klasa VII - notatki

Temat: Powstanie listopadowe

1. Przyczyny wybuchu powstania listopadowego:

a. Polacy marzyli o niepodległości.

b. Car Aleksander I łamał konstytucję (wprowadził cenzurę).

c. Brat cara – wielki książę Konstanty wprowadził w polskim wojsku brutalną dyscyplinę.

 

2. Głównie niezadowoleni byli ludzie młodzi, którzy tworzyli tajne związki i przygotowywali powstanie. Jednym z nich było sprzysiężenie podchorążych, na czele którego stał podporucznik Piotr Wysocki.

 

3. Po śmierci Aleksandra I, carem został Mikołaj I. Gdy ogłosił, że wyśle polską armię by tłumić rewolucję w Belgii, Polacy byli bardzo niezadowoleni. Wykryta przez tajną policję organizacja Wysockiego przygotowała plan zamachu na wielkiego księcia Konstantego i przejęcia Warszawy. Wieczorem 29 listopada 1830 r. wybuchło powstanie. Konstanty uciekł, a miasto udało się opanować tylko dzięki pomocy mieszczan – wielu ludzi nie poparło wybuchu, w tym wyżsi dowódcy.

 

4. Główne bitwy powstania:

a. Grochów – luty 1831 r. – nierozstrzygnięta, zatrzymano marsz Rosjan na Warszawę.

b. Dębe Wielkie i Iganie – wiosna 1831 r. – wygrana Polaków.

c. Ostrołęka – maj 1831 r. – klęska wojska polskiego.

d. Warszawa – wrzesień 1831 r. – klęska i koniec powstania.

 

5. Armia polska była mniej liczna niż rosyjska, ale świetnie zorganizowana. Dowodzili nią jednak ludzie, którzy nie wierzyli w sukces powstania (Józef Chłopicki, Jan Skrzynecki). Nie wykorzystano świetnych planów zdolnego generała Ignacego Prądzyńskiego.

 

6. Skutki powstania:

a. zlikwidowano polską armię – przywódcy uciekli lub zostali skazani, a żołnierzy wcielono do armii rosyjskiej na 15 lat.

b. zlikwidowano polski sejm i zamknięto uniwersytety.

c. konstytucję zastąpiono Statutem organicznym, Królestwo Polskie stało się częścią Rosji.

d. Polacy musieli zapłacić Rosji wielkie odszkodowanie.

e. wybudowano Cytadelę warszawską – 1832 r. , twierdzę górującą nad miastem.

 

------

 

 

Temat: Wielka Emigracja

1. Emigracja wielu tysięcy Polaków po klęsce powstania listopadowego była emigracją polityczną - w celu uniknięcia prześladowań politycznych.

2. Krajami, do których udawali się Polacy były: Wielka Brytania, Belgia, Szwajcaria, kraje niemieckie i przede wszystkim Francja.

3. Najsilniejsze obozy polityczne polskiej emigracji to:

- Hotel Lambert - przywódcą był Adam Czartoryski, liczono na wojnę między zaborcami a państwami zachodnimi. Sprzeciwiano się kolejnemu powstaniu, łączność z krajem utrzymywano poprzez agentów. Przyszłą Polskę postrzegano jako monarchię konstytucyjną.

- Towarzystwo Demokratyczne Polskie - m. in. Wiktor Heltman, liczono na zwycięskie powstanie, do którego przygotowania przeprowadzano poprzez tajnych wysłanników - emisariuszy i tworzono spiski. Nowa Polska miała być republiką z powszechną równością.

- Gromady Ludu Polskiego (Stanisław Worcell)
Ludzie ci potępiali zarówno własność feudalną jak i używanie owoców pracy cudzej. Członkowie Ludu Polskiego nie chcieli zadowolić się hasłem uwłaszczenia chłopów. Zmierzali do tego, by w przyszłej wyzwolonej Polsce oprzeć życie na zasadach wspólności posiadania, zniesienia wszelkich przywilejów.

4. Organizacje spiskowe w kraju były rozproszone. Próbował zjednoczyć je Szymon Konarski, ale został aresztowany i po torturach stracony. Innym przykładem polskiego patrioty był ksiądz Piotr Ściegienny, który organizował spisek chłopski i zamierzał wywołać powstanie ludowe. Aresztowano go i zesłano na Syberię, gdzie spędził 27 lat.

5. Wieszcz narodowy to poeta natchniony, czujący się odpowiedzialny za losy narodu. Polskimi wieszczami byli:

- Adam Mickiewicz - autor epopei narodowej Pan Tadeusz;

- Juliusz Słowacki - pisał wiersze i dramaty, na przykład Kordiana;

- Zygmunt Krasiński - autor Nie-Boskiej komedii.

6. Klęski i nieszczęścia, jakie spotykały Polskę spowodowały, że popularne stało się porównanie dziejów Polski do losów Chrystusa. Nazywa się to polskim mesjanizmem, dawano nadzieję na zmartwychwstanie po latach cierpień.

7. Wybitnym kompozytorem był Fryderyk Chopin, którego utwory były pełne tęsknoty za krajem.

 

-----

Temat: Powstanie krakowskie i Wiosna Ludów

1. Po powstaniu listopadowym Królestwo Polskie stało się częścią integralną Rosji. Urzędy obsadzono Rosjanami, na stałe stacjonowała tam armia rosyjska, postępowała rusyfikacja. Jeszcze gorzej potraktowano ziemie zabrane, gdzie powstańcy nie byli objęci amnestią, a w szkołach język polski zastąpiono rosyjskim.

2. W zaborze pruskim ukarano uczestników powstania karami więzienia, zlikwidowano autonomię Wielkiego Księstwa Poznańskiego, wprowadzono też intensywną germanizację.

3. Za pomoc udzieloną powstańcom ukarano również Rzeczpospolitą Krakowską.  Ograniczono jej niezależność, a Austriacy tylko czekali na pretekst aby wcielić ją do swego państwa. W 1846 r. organizacje spiskowe wspomagane przez TDP planowały wybuch powstania, które miało objąć wszystkie zabory. Nie miało to sensu, gdyż Polacy nie mieli realnych szans na sukces. Spiskowców aresztowano a Austriacy dopuścili do wybuchu powstania celowo, aby mieć powód do zajęcia Krakowa.

4. W lutym 1846 roku wybuchło powstanie krakowskie. Wypędzono Austriaków z Krakowa, powstał Rząd Narodowy Rzeczypospolitej Polskiej  obiecujący ziemię chłopom i opierający się na ideałach TDP. Powstanie błyskawicznie stłumiono.

5. Austriacy w Galicji skierowali  agresję polskich chłopów (wynikającą z nędzy) na szlachtę. Nazywamy to rabacją galicyjską, na czele której stanął Jakub Szela.  Napadano na dwory szlacheckie, mordowano szlachciców, a Austriacy się tylko przyglądali.

6. Wiosna Ludów na ziemiach polskich przebiegała bez poważniejszych wystąpień zbrojnych.

a. w Galicji szlachta bała się powtórki rabacji, ograniczała się tylko do wnoszenia pisemnych próśb do cesarza – petycji. Niepokoje w innych częściach cesarstwa doprowadziły do zmian – uwłaszczono chłopów, zrezygnowano z germanizacji, a gubernatorem prowincji został Polak.

b. w zaborze pruskim Polacy liczyli na wybuch wojny prusko-rosyjskiej. Chcieli w niej poprzeć Prusy. Zorganizowali kilka obozów, ale Prusacy zażądali ich zlikwidowania i zastosowali siłę.

c. w zaborze rosyjskim nie było szans na żadne działanie, bo car skierował tam kilkaset tysięcy żołnierzy.

 

-----

 

Temat: Powstanie styczniowe

1. Gdy Rosja przegrała wojnę krymską wielu Polaków uwierzyło, że jest słaba. Zmienił się car, nowym został Aleksander II, który był mniej despotyczny niż jego poprzednik. Mimo, że zapowiedział Polakom iż nie mogą liczyć na autonomię, to jednak złagodził cenzurę i pozwolił wrócić do kraju wielu wygnańcom. To była chwilowa poprawa sytuacji, gdyż już kilka lat później Rosjanie ponownie zaczęli stosować przemoc. Odpowiedzią na powstające organizacje spiskowe i manifestacje patriotyczne był rozlew krwi Polaków. To powodowało zwiększenie nienawiści do zaborcy oraz szkodziło wizerunkowi Rosji na zachodzie.

2. Aby uspokoić sytuację w „polskiej” części imperium car postawił na czele rządu Polaka – Aleksandra Wielopolskiego. Był on zwolennikiem współpracy z Rosją, liczył, że lojalnością uzyskamy autonomię. Jego postawa nie zyskała poparcie Polaków, którzy woleli dwa stronnictwa:

- „białych” – zamożna szlachta i przedsiębiorcy mający umiarkowane poglądy i dążący do wszechstronnego rozwoju kraju oraz wprowadzania stopniowych reform (uwłaszczenie chłopów tylko za odszkodowaniami dla właścicieli ziemi), a walka tylko po uzyskaniu poparcia obcych mocarstw.

- „czerwonych” – studenci, inteligencja oraz mniej zamożne mieszczaństwo – radykalne poglądy, chcieli jak najszybszego wybuchu powstania i gruntownych reform, m. in. uwłaszczenia chłopów bez żadnych odszkodowań dla szlachty.

3. Aby uniknąć powstania Wielopolski zarządził pobór do rosyjskiego wojska – brankę. Komitet Centralny Narodowy przewodzący „czerwonym” postanowił w tych okolicznościach przyśpieszyć wybuch powstania i stało się to w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku. Było ono kiepsko przygotowane – brakowało broni, nie było jednolitej armii lecz wiele oddziałów partyzanckich.

4. Powstanie styczniowe było wojną partyzancką. Stoczono ponad 1200 potyczek, ale w otwartej walce Polacy nie mieli szans z liczną i dobrze wyposażoną armią rosyjską. Aby uzyskać poparcie chłopów, ogłoszono dekret o uwłaszczeniu, ale chłopi nie ufali szlachcie i nie poparli masowo powstania.

5. Dzięki niezwykłej dyscyplinie polskiego społeczeństwa działało tajne państwo. Rząd Narodowy zbierał podatki, powoływał urzędników, policję i opiekę społeczną. Wszystko w kraju okupowanym przez zaborcę.

6. „Biali” nie chcieli powstania, ale gdy wybuchło udało im się przejąć nad nim kontrolę. Liczyli na pomoc mocarstw – Wielka Brytania i Austria żądały autonomii dla Polaków i groziły Rosji wojną. Romuald Traugutt został dyktatorem powstania i poprawił organizację jego władz. Został jednak po kilku miesiącach schwytany przez Rosjan i stracony. Wojna mocarstw nie wybuchła, a gdy car w marcu 1864 r. ogłosił uwłaszczenie chłopów jasne się stało, że nie poprą oni powstania.

7. Skutki powstania styczniowego (1863-1864) :

- śmierć około 20 tysięcy Polaków, 2 tysiące zostało zamordowanych;

- zesłania na Syberię – kilkadziesiąt tysięcy;

- rusyfikacja (próba przekształcania Polaków w Rosjan).

 

Temat: Zaborcy wobec ziem dawnej Rzeczypospolitej

 

1. Po upadku powstania styczniowego Polaków spotkało szereg represji:

- polskie urzędy zastąpiono rosyjskimi;

- Zlikwidowano odrębność ziem polskich, a językiem urzędowym stał się rosyjski;

- zamknięto Szkołę Główną i zastąpiono ją rosyjskim uniwersytetem.;

- rozbudowano policję polityczną;

- Królestwo zaczęto nazywać Przywiślańskim Krajem.

2. Rządzący generał – gubernator mógł zesłać dowolną osobę na Syberię, zakazywano posiadania polskich książek, a mówienie po polsku było karane. Wszystkie te działania rusyfikacyjne napotykały opór ze strony Polaków.

3. Polacy przestali wierzyć w odzyskanie niepodległości za sprawą walki. Postanowili działać w inny sposób:

- praca organiczna – dążenie do postępu gospodarczego kraju i rozwój kulturalny wszystkich grup społecznych. Rozbudowa przemysłu, podnoszenie poziomu rolnictwa, szerzenie oświaty i działania na rzecz poprawy jakości życia.

- praca u podstaw – kształcenie ludu, rozbudzanie jego świadomości narodowej.

4. Polacy w zaborze pruskim przyswajali sobie osiągnięcia Niemców w dziedzinie gospodarczej oraz rozwijali ruch spółdzielczy (tworzyli koła rolnicze i zakładali stowarzyszenia udzielające pożyczek albo organizujące biblioteki). Po zjednoczeniu Niemiec sytuacja Polaków pogorszyła się, gdyż nowe władze były wrogie wobec polskości i katolicyzmu.

5. Władze niemieckie prześladowały Polaków, ale robiły to w świetle prawa. Elementami germanizacji były:

- Kulturkampf – „walka o kulturę” – prześladowania duchownych katolickich, także polskich;

- rugi pruskie – usunięcie przez władze niemieckie Polaków przybyłych nielegalnie z innych zaborów;

- Komisja Kolonizacyjna – wykupywanie ziemi z rąk Polaków i przekazywanie ich w ręce Niemców. Z czasem zakazano budowania nowych domów na zakupionej ziemi. Michał Drzymała stał się przykładem walki o swoje z brutalną władzą;

- germanizacja urzędów, sądów i szkół – strajk dzieci polskich we Wrześni w 1901 roku.

6. W 1867 roku Galicja uzyskała od Austrii autonomię. Językiem urzędowym był polski, a namiestnikiem prowincji Polak. Polacy zasiadali w urzędach i sądach, rozwijało się polskie szkolnictwo i kultura. Obchodzono nasze rocznice narodowe. Zalecano politykę trójlojalizmu – nie wyrzekając się polskości być wiernym temu państwu zaborczemu, w którym się żyło.

 

Temat: Od „zbrojnego pokoju” do I wojny światowej

1. Niemcy po zjednoczeniu dążyły do wywalczenia sobie mocarstwowej pozycji. Ich działania spowodowały wzrost napięcia politycznego w Europie:

- Wielka Brytania chciała się pozbyć niemieckiej konkurencji w koloniach i na morzu;

- Francja chciała odzyskać utraconą Alzację i Lotaryngię oraz zażegnać niemieckie niebezpieczeństwo;

- Rosja chciała opanować cieśniny czarnomorskie;

- na Bałkanach krzyżowały się rosyjskie i austriackie interesy.

2. Bałkany były dawniej pod panowaniem Turcji. Gdy ta osłabła, kilka państw odzyskało niepodległość, w tym Serbia mająca ambicje jednoczenia Słowian południowych. Godziło to w interesy Austro- Węgier. Konflikty na Bałkanach nazywano „bałkańskim kotłem”.

3. Niemcy, Austro-Węgry i Włochy zawarły w 1882 roku sojusz nazywany trójprzymierzem. Gdy Włochy się odłączyły pozostałe dwa państwa nazywano państwami centralnymi.

Francja, Wielka Brytania i Rosja zawarły sojusz nazywany trójporozumieniem w 1907 roku. Mówiono o nim ententa.

Działaniom polityków towarzyszył wyścig zbrojeń polegający na zwiększonych wydatkach na wojsko i rozbudowie sił zbrojnych.

4. Bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej był zamach dokonany przez serbskiego nacjonalistę w Sarajewie – zabił on następcę tronu Austro-Węgier – Franciszka Ferdynanda 28 czerwca 1914 roku. Austro-Węgry wystosowały wobec Serbii ultimatum, a gdy jeden z jego punktów nie został spełniony, wypowiedziały wojnę – 28 lipca 1914 roku. Serbię poparła Rosja, Niemcy zaatakowały Belgię i Francję, które wsparła Wielka Brytania. Rozpętała się Wielka Wojna.

5. Początkowo wieść o wojnie ludzie przyjmowali z entuzjazmem. Wszystkie strony wierzyły w krótką wojnę i swoje zwycięstwo.

6. Niemcy stosowali wojnę błyskawiczną (manewrową) na zachodnim froncie, realizując plan Schlieffena, który zakładał pokonanie wroga w sześć tygodni i przerzucenie wojsk na front wschodni. Po zajęciu Belgii i początkowych sukcesach powstrzymano ich po krwawej bitwie nad Marną (1914), niedaleko Paryża. Jesienią 1914 r. ukształtował się kilkusetkilometrowy front zachodni, a wojna przyjęła charakter pozycyjny. Walczono na umocnionych pozycjach (okopy i bunkry).

 

-----

 

Temat: Dwie rewolucje w Rosji

1. Rosja na początku XX wieku miała ogromny obszar, liczną armię, ale też wiele problemów wewnętrznych:

- rządy cara budziły coraz większe niezadowolenie;

- była zacofana gospodarczo;

- administracja była nieudolna;

- zróżnicowanie narodowościowe osłabiało kraj, mniejszości buntowały się.

2. Powstanie parlamentu, Dumy spowodowało utworzenie pierwszych politycznych partii. Gdy wybuchła wojna, Rosja stanęła w obronie Serbii, a car ogłosił zmianę nazwy stolicy z Sankt Petersburga na Piotrogród, bo ta pierwotna brzmiała niemiecko. Rosjanie zaatakowali dwiema potężnymi armiami Niemcy i otworzyli tym samym front wschodni, ale ponieśli tam klęskę. Niemcy zmusili armię carską do odwrotu, wkroczyli w głąb Rosji. Wojna miała charakter manewrowy, gdyż na rozległym obszarze działań nie dało się zbudować umocnień pozycyjnych.

3. Z kolei w walce z Austro – Węgrami Rosjanie odnosili sukcesy. W czerwcu 1916 roku generał Aleksiej Brusiłow rozpoczął ofensywę, dzięki której przełamał front na Ukrainie. Dopiero niemieckie posiłki pomogły Austriakom powstrzymać ofensywę Brusiłowa. Była ona bardzo krwawa i pogłębiła jeszcze niepokoje w społeczeństwie rosyjskim. Domagano się pokoju, gdyż straciło życie ponad 5 milionów żołnierzy a w kraju panował głód.

4. Winnym sytuacji uznano cara. 3 marca 1917 roku (w Rosji był jeszcze wtedy luty) w Piotrogrodzie wybuchł strajk, który zapoczątkował rewolucję lutową. Część żołnierzy przeszła na stronę protestujących. Ostatecznie car abdykował, a Rosja stała się republiką. Władzę objął Rząd Tymczasowy, który reprezentował ziemiaństwo i burżuazję. Nie wycofano się z wojny, nie przeprowadzono reformy rolnej.

5. Rozczarowane nowym rządem masy poparły rady delegatów robotniczych i żołnierskich, nad którymi zapanowali bolszewicy (marksiści dążący do światowej rewolucji) na których czele stał Włodzimierz Lenin. Obiecywali oni pokój, rozdawanie ziemi chłopom oraz zaopatrzenie miast w żywność. W nocy z 6 na 7 listopada 1917 roku (w Rosji październik) wybuchła rewolucja październikowa. Bolszewicy obalili Rząd Tymczasowy i przejęli władze w Rosji.

6. Rosja Radziecka ogłosiła dekrety o pokoju i o ziemi mające znaczenie propagandowe. W marcu 1918 roku zawarto z państwami centralnymi pokój brzeski, zrzekając się utraconych w czasie wojny ziem. Wciąż jednak trwała wojna domowa, gdyż nie wszyscy zwolennicy caratu złożyli broń lub emigrowali. Była to wojna „czerwonych” – bolszewików z „białymi” – zwolennikami cara.

 

-----

 

Temat: Klęska państw centralnych

1. Linia frontu zachodniego, która ukształtowała się w 1914 roku nie zmieniła się praktycznie do końca wojny. Wojna pozycyjna sprzyjała obronie, a siły walczących były wyrównane. W 1916 r. Niemcy rozpoczęli atak na twierdzę Verdun, gdzie głównym celem było wykrwawienie Francuzów. Zginęło 300 tysięcy ludzi, straty były poważne dla obu stron.

Również w 1916 r. nad rzeką Sommą ofensywę zaczęli Brytyjczycy i Francuzi. Kilkumiesięczna bitwa przyniosła ponad milion zabitych i rannych żołnierzy.

2. USA początkowo było neutralne. W lutym 1917 r. Niemcy rozpoczęli nieograniczoną wojnę podwodną zatapiając każdy statek płynący do portów ententy. To doprowadziło do wypowiedzenia przez Stany Zjednoczone wojny Niemcom w kwietniu 1917 r.

3. Gdy Rosja wycofała się w 1918 r. z wojny Niemcy mogli przenieść swoje oddziały ze wschodu na front zachodni i to dało im czasową przewagę. Jednak ich ofensywa została

powstrzymana, a zaatakowała Ententa. Niemieccy żołnierze nie chcieli dalej walczyć, zaczęły się bunty, krajowi groziła rewolucja. Cesarz Wilhelm II abdykował i uciekł do Holandii, nowy rząd republikańskich już Niemiec podpisał 11 listopada 1918 r. rozejm z aliantami.  

4. Armia Austro-Węgier była niezdyscyplinowana. Żołnierzy z mniejszości narodowych nie obchodził los państwa, z którym nie byli związani emocjonalnie. W 1918 r. rozpoczęła się dzika demobilizacja – samowolnie opuszczali oni armię i wracali do domów. Jesienią 1918 r. Austro-Węgry zaczęły się rozpadać – powstała Czechosłowacja, Węgry, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (Jugosławia), a Galicja dołączyła do odradzającej się Polski. W listopadzie Austria została ogłoszona republiką.

5. W czasie I wojny światowej zastosowano nowe rodzaje broni, m.in.:

- samoloty, działa kolejowe;

- czołgi, okręty podwodne;

- gazy bojowe, maski przeciwgazowe.

6. Skutki I wojny światowej:

- poległo prawie 10 milionów żołnierzy, rannych zostało niemal 20 milionów;

- wycieńczonych wojną ludzi zaatakował wirus grypy „hiszpanki”. Który zabił ok. 20 milionów ludzi;

- nastąpiła poprawa losu kobiet – udowodniły, że potrafią to samo co mężczyźni;

- nastąpiły ogromne zmiany polityczne w Europie - nowe państwa, komunistyczna Rosja.

 

-----

 

Temat: O wolną Polskę

1. Po wybuchu wojny zaborcy zaczęli dbać o to, by przekonać Polaków do walki po swojej stronie. Front przebiegał przez polskie ziemie i nastawienie ludności miało znaczenie, poza tym Polacy walczący w ich armiach mieli wierzyć, że walczą również o swoją sprawę. W sierpniu 1914 roku państwa centralne obiecały Polakom niepodległość, a Rosja odbudowę Polski pod berłem carów. Były to jednak jedynie obietnice.

2. Polacy wierzyli, że dzięki wojnie zaborców uda się zjednoczyć ziemie polskie, a może nawet odzyskać niepodległość.

A. Orientacja proaustriacka – Józef Piłsudski – utworzył on Pierwszą Kompanię Kadrową i w sierpniu 1914 roku wkroczył na ziemie zaboru rosyjskiego, licząc na masowy napływ ochotników. Bez powodzenia. Zawrócono do Galicji, gdzie powstały Legiony Polskie, liczące ok. 20 tysięcy żołnierzy.

B. Orientacja prorosyjska – Roman Dmowski – liczył, że pod berłem cara uda się zjednoczyć polskie ziemie. Jednak Rosja nie zgodziła się na utworzenie polskich oddziałów poza symbolicznym Legionem Puławskim.

3. Jesienią 1916 roku władze państw centralnych w imieniu dwóch cesarzy wydały akt 5 listopada, zapowiadając utworzenie na nowo zdobytych na Rosji terenach państwa polskiego – samodzielnego, z własną armią i monarchią konstytucyjną, jednak nie określono jego granic. Samodzielność nie była też tym samym co niepodległość.

4. Zmiany w Rosji (rewolucja) pozwoliły Francji na utworzenie w czerwcu 1917 roku Armii Polskiej we Francji. Nazywano ją błękitną armią, a dowodził nią generał Józef Haller.

5. Politycznym przedstawicielstwem polskiego narodu na Zachodzie był powiązany z Romanem Dmowskim Komitet Narodowy Polski.

Gdy sojusz z Austro-Węgrami przestał być w polskim interesie, Piłsudski polecił żołnierzom Legionów Polskich odmówić złożenia przysięgi na wierność cesarzowi (kryzys przysięgowy). Legiony rozwiązano, a Piłsudski trafił do więzienia w Magdeburgu.

Aby zyskać sympatię Polaków cesarze Niemiec i Austro-Węgier powołali trzyosobową Radę Regencyjną, sprawującą władzę w powołanym na mocy aktu 5 listopada Królestwie Polskim. Nie zyskała jednak ona poparcia Polaków.

6. W styczniu 1918 roku amerykański prezydent Woodrow Wilson wygłosił orędzie o sprawiedliwym pokoju, w którym przewidywał utworzenie niepodległej Polski ze swobodnym i bezpiecznym dostępem do morza. W czerwcu 1918 roku Francja, Wielka Brytania i Włochy przyjęły deklarację wersalską, w której zapowiedziały utworzenie zjednoczonego i niepodległego państwa polskiego z wolnym dostępem do morza.

 

********